اکوتوریسم به عنوان مکانیسمی جهت نیل به اقتصاد سبز در ایران
محورهای موضوعی : اقتصاد محیط زیست
فروغ شادمان لاهیجی
1
(سازمان حفاظت محیط زیست)
مریم جعفری گلویک
2
(دانشگاه آزاد اسلامی)
کلید واژه: اکوتوریسم, اقتصاد سبز, قوت‌ها, ضعف‌ها, تهدیدها, فرصت‌ها,
چکیده مقاله :
اکوتوریسم یا بوم گردشگری به دنبال به حداقل رساندن تأثیر ایجاد شده توسط توریسم بر محیط زیست می باشد. اقتصاد سبز به عنوان یک سیستم اقتصادی مبتنی بر رفاه انسان و برابری اجتماعی است که به‌دنبال کاهش قابل ملاحظه مخاطرات محیط زیستی است. مطالعه حاضر به بررسی یکی از پتانسیل های تخصصی توریسم در کشور- اکوتوریسم- جهت بکارگیری اصول این مدل توسعه ای می‌پردازد. اکوتوریسم با مدیریت طبیعی به یک منطقه توریستی می تواند بدون اقدامات مخرب و استثماری در طبیعت، شغل ایجاد کرده که در آینده نیز برای منطقه سودمند است. همچنین، اکوتوریسم به عنوان یک پتانسیل بالقوه ضمن ارتقاء سطح آگاهی از محیط زیست و تامین منافع و توانمندسازی مالی مردم محلی می تواند جامعه را در حرکت گسترده به سمت اقتصادسبز یاری نماید. لذا، مطالعه حاضر، علاوه بر بررسی پیشینه ملی و بین‌المللی موجود، با استفاده از تجزیه و تحلیل SWOT به شناسایی فرصت‌های و تهدیدهای عوامل خارجی و نقاط قوت و ضعف عوامل داخلی جهت توسعه اکوتوریسم به عنوان نیروی محرکه اقتصاد سبز در کشور می پردازد. نتایج حاکی از نیاز به بهره گیری از فرصت‌هایی مانند جلب همکاری های منطقه ای، بین المللی و سرمایه گذاری خارجی با بهره‌گیری اصولی از تنوع زیستی و موقعیت جغرافیایی موجود در کشور در کنار مشارکت جامعه محلی در تصمیم گیری، اشتغال زایی و کسب درآمد می باشد. بنابراین، علاوه بر نقشی که رونق بوم گردشگری در توسعه اقتصادسبز بازی می کند، سهم قابل توجهی نیز در تولید ناخالص داخلی و درآمد ارزی کشور ایفا خواهد نمود.
Ecotourism seeks to minimize the impact of tourism on the environment. Green economy as an economic system is based on human welfare and social equality that seeks to significantly reduce environmental risks. The present study surveys one of the specialized potentials of tourism in the country- ecotourism- to apply the principles of this development model. Ecotourism with natural management of a tourist area can create jobs without destructive and exploitative actions in nature, which will be beneficial for the region in the future. Also, ecotourism, as a possible potential can encourage the community to extensively implement green economy, in addition to promoting environmental awareness and providing benefits and financial empowerment of local people. Therefore, the present study, identifies the opportunities and threats of external factors and the strengths and weaknesses of internal factors for the development of ecotourism as a driving force of green economy in the country meanwhile examining the existing national and international background using SWOT analysis. The results indicate the need to take advantage of opportunities such as attracting regional, international cooperation and foreign investment by taking principles advantage of biodiversity and geographical location in the country along with the participation of local communities in decision-making, job creation and earning money. Therefore, in addition to the role that the tourism boom plays in the development of a green economy, it will also performs a significant role in the country's GDP (Gross Domestic Product) and foreign exchange income of the country.
اربابیان، شیرین، زمانی، زهرا، رحیمی، معصومه (1393)، « بررسی اثر گردشگری در توسعه کارآفرینی»، مجله برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، سال 3، شماره 1، صص 49-29.
ازکیا, مصطفی, فیروزآبادی, سید احمد, رستمعلی‌زاده, ولی الله. (1387). نقش و اثرات انجمن‌های زادگاهی بر توسعه روستایی (مطالعه موردی روستای دریان). مطالعات توسعه اجتماعی ایران, 1(1), 125-153.
تیمورتاش، امیرحسین (1397)، "رویکرد بین‌المللی به اکوتوریسم و اقتصاد سبز"، نهمین همایش سراسری کشاورزی و منابع طبیعی پایدار، تهران، ایران.
حاجلو، امیر، تولایی، الهام، زنگانه، احمد، زنگانه، ابوالفضل (1392). « ارزیابی و اولویت‌بندی اثرات گردشگری در سطح ملی با استفاده از فن TOPSIS»، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه ای، سال سوم، شماره 10، صص 26-15.
دیوید‌هانگر، جی. و ویلن، تی. (1392)، "مبانی مدیریت استراتژیک"، چاپ چهارم، ترجمه اعرابی و رضوانی، انتشارات فرهنگ و هنر، ص 127-130.
رخشانی نسب، حمیدرضا و ضرابی، اصغر (1388)، "چالش‌ها و فرصت‌هاي توسعه اکوتوريسم در ايران"، فضای جغرافیایی، دوره 9، شماره 28، ص 41-55.
رضوانی، محمدرضا، بیات، ناصر (1393)، «تحلیل جایگاه گردشگری روستایی در برنامه‌های کلان توسعه کشور با تأکید بر برنامه‌های پنج ساله توسعه ملی»، مجله برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، سال 4، شماره 3، صص 31-11.
رهنمایی، محمد‌تقی، علی اکبری، اسماعیل، صفر علی‌زاده، اسماعیل، (1396)، «بررسی وضعیت عوامل موثر بر توانمندسازی توسعه گردشگری (مطالعه موردی: استان آذربایجان غربی)»، نشریه جغرافیا و برنامه‌ریزی، دوره 21، شماره 59، صص 174-153.
رمضانی قوام آبادی، محمدحسین، (1393)" اقتصاد سبز: گامی به سوی تحقق توسعه پایدار و حقوق بین‌الملل محیط زیست"، فصلنامه دانش حقوق اقتصادی، شماره 6، صص 141-114.
زرافشانی، کیومرث، شرفی، لیدا، گراوندی، شهپر، قبادی، پرستو (1392)، «بررسی تأثیرات توسعه گردشگری در ارتقاء شاخص‌های اقتصادی-اجتماعی نواحی روستایی (مطالعه موردی: منطقه گردشگری ریجاب در استان کرمانشاه)»، اقتصاد فضا و توسعه روستایی، دوره 2، شماره 5، صص 134-119.
شجاعت‌الحسینی، سید جواد، (1392)، "اکوتوریسم و توریسم پایدار"، اولین همایش ملی گردشگری، جغرافیا و محیط زیست پایدار، دانشکده شهید مفتح همدان،ایران.
عبدالله‌زاده، غلامحسین، صالحی، خدیجه، شریف زاده، محمد شریف، خواجه شاهکوهی، علیرضا (1394)، «بررسی تاثیر گردشگری بر معیشت پایدار روستایی در استان گلستان»، برنامه ریزی توسعه گردشگری، دوره 4، شماره 15، صص 169-148.
عبدالهی، عیوض، (1386)، اکوتوریسم سازگار با حفاظت از محیط زیست و پایداری منابع طبیعی، ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران، مشهد، ایران.
فتاح‌پور، داراب (1392)، "تحلیلی بر جایگاه اکوتوریسم در توسعه پویا و پایدار نواحی غربی کشور"، فصلنامه علمی-پژوهشی اطلاعات جغرافیایی، دوره 22، صص 47-50.
قنبری، یوسف، محمود صالحی، سمیه (1394)، "اﮐﻮﺗﻮرﯾﺴﻢ در اﯾﺮان و ﭼﺎﻟﺶﻫﺎي ﭘﯿﺶ روي آن"، راهبرد توسعه، شماره 43، صص 84-103.
مالکی، رسول، دماوندی، عاطفه (1393)، «تبیین رویکرد معیشت پایدار با تأکید بر توسعه پایدار روستایی در استان همدان»، دومین همایش ملی و تخصصی پژوهش‌های محیط زیست ایران، همدان، ایران.
مطیعی لنگرودی، سید حسن، رضائیه آزادی، مریم (1392)، « ارزیابی اثرات اقتصاد گردشگری از دیدگاه جامعه میزبان در تفرجگاه بند ارومیه »، اقتصاد فضا و توسعه روستایی، شماره 4، صص 91-75.
موسوی، میرنجف و حکمت نیا، حسن (1385)، "کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامه‌ریزی شهری و ناحیه‌ای"، انتشارات علم نوین.
مهدوی، داوود، رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا، سجاسی قیداری، حمدالله، (1395)، «طراحی راهبردهای توسعه پایدار گردشگری روستاهای تاریخی-فرهنگی ایران »، نشریه جغرافیا و برنامه ریزی، دوره20، شماره 56، صص 300-275.
میرزایی، محمد. و فومن اجیرلو، پری (1396)، بررسی اثرات اکوتوریسم بر محیط زیست و ارتباط آن با توسعه پایدار، اولین همایش بین‌المللی گردشگری، جغرافیا و محیط زیست پاک، همدان، ایران.
ورامش، سعید و حیدری نیا، سارا (1398)، "اثرات توسعه اکوتوریسم بر جوامع محلی و حفاظت از عرصه‌های منابع طبیعی"، اولین کنفرانس بین‌المللی و چهارمین کنفرانس ملی صیانت از منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
Aall, C., (2014), Sustainable tourism in practice: promoting or perverting the quest for a sustainable development? Sustain. For. 6, 2562–2583.
Brida, J. G., & Risso, W. A. (2009). Tourism as a factor of long-run economic growth: An empirical analysis for Chile. European Journal of Tourism Research, 2(2), 178–185.
Bows, A., Anderson, B., Peeters, P.M., (2009). Air transport, climate change and tourism. Tour. Hosp. Plann. Develop. 6, 7–20.
Buckley, R., (2012), Sustainable tourism: research and reality. Ann. Tour. Res. 39, 528–546.
https://environmental-conscience.com/ecotourism-pros-cons/
https://data.worldbank.org/indicator/ST.INT.XPND.CD?locations=IR
Fateh Habibi, MehranRahmati and Adel Karimi, (2018), Contribution of tourism to economic growth in Iran's Provinces: GDM approach, Future Business Journal, Vol.4, 2, pages 261-271.
Hall, C. M., (2010), Changing paradigms and global change: from sustainable to steady-state tourism. Tour. Recreat. Res. 35, 131–143.
Honeck, D., (2012), LDC Export Diversification, Employment Generation and the “Green Economy”: What Roles for Tourism Linkages? World Trade Organization Economic Research and Statistics Division.
Ivanov, S., & Webster, C., (2007), Measuring the impact of tourism on economic growth.Tourism Economics, 13(3), 379–388.
L’avenir que nous voulons, A/conf.216/L.1, 19 juin 2012.
Peeters, P., Dubois, G., (2010), Tourism travel under climate change mitigation constraints. J. Transp. Geogr. 18, 447–457.
Rodriguez, A. X., Martinez, R. F., & Pawlowka, E., (2012). Acadimc tourism demand in Galicia, Spain. Tourism Management, 33(6), 580–590.
Shu-Yuan Pan, Mengyao Gao, Hyunook Kim, Kinjal J. Shah, Si-Lu Pei, Pen-Chi Chiang, (2018), Advances and challenges in sustainable tourism toward a green economy, Science of the Total Environment, 635, 452-469.
Schubert, F.S., Brida, J.G., & Risso, W.A., (2010), The impacts of international tourism demand on economic growth of small economies dependent of tourism.Tourism Management, 32(2), 377–385.
Tang, CF., Tan, EC., (2013), How stable is the tourism-led growth hypothesis in Malaysia? Evidence from disaggregated tourism markets, Tourism Management, Volume 37, Pages 52-57.
The International Ecotourism Society. TIES., (2002), Ecotourism: In collaboration with Principles, Practices and Policies for Sustainability, http://www.uneptie.org/pc/tourism/library/ecotourism.htm.
Tourism trends worides, (1991), Woridtourism organization, VOL.91-1950.
UNWTO, 2017a. Discussion Paper on the Occasion of the International Year of Sustainable Tourism for Development 2017. United Nations World Tourism Organization, Madrid, Spain, p. 84.
UNWTO. "Why Tourism." http:// www.tourism4development2017.org/why-tourism/
UNWTO Commission for Europe. (June 6, 2017). Item 8 of the provisional agenda: International Year of Sustainable Tourism for Development 2017. http://cf.cdn.unwto.org/sites/all/files/pdf/ item_8_-_iystd_2017_english.pdf.
UNWTO. "Why Tourism." http:/www.tourism4development2017.org/why-tourism/.
Viljoen, W., 2011. Aid for trade and the green economy in Africa. Bridges Trade BioRes Review. Vol. 5. International Centre for Trade and Sustainable Development, Switzerland.
Virgil Nicula, Simona Spanu, (2014),“Ways of Promoting Cultural Ecotourism for Local Communities in Sibiu Area”, 21st International Economic Conference, 16-17 May 2014, Sibiu, Romania.
World Tourism Organization (2002), "The world ecotourism summit: Final report". Available on: http://www.world-ourism.org/sustainable/IYE/quebec/anglais/Final-Report-QuebecSummit-web.pdf