پارامترهای اساسی انتخاب محل پارک‌های جنگلی شهری براساس مولفه‌های توسعه پایدار
محورهای موضوعی : اکوتوریسممهناز بیگی 1 * , مهرداد خانمحمدی 2 , سیدمحمود هاشمی 3
1 - وزارت علوم- دانشکده منابع طبیعی دانشگاه گیلان
2 - استادیار دانشگاه گیلان
3 - وزارت علوم- دانشکده منابع طبیعی دانشگاه گیلان
کلید واژه: توسعه پایدار, توسعه گردشگری, معیارها, پارک جنگلی شهری,
چکیده مقاله :
تعیین کاربری های مناسب به منظور استفاده بهینه از سرزمین گامی موثر در استراتژی توسعه پایدار است. بر این اساس در این مطالعه معرفی معیارهای جهانی انتخاب محل جغرافیایی پارک های جنگلی برای کاربری اکوتوریسم مورد بررسی قرار گرفت. به علت فقدان برنامه ریزی جامع در سطح کشور، کاربری های خدمات شهری از جمله پار ک های جنگلی شهری با مشکلاتی مانند توزیع و مکان گزینی نامناسب و عدم پیش بینی چنین فضاهایی در سطح شهر ها مواجه هستند. با توجه به این مسئله نیاز به احداث فضاهای سبز شهری از جمله پارک های جنگلی شهری با مطالعات دقیق و روش های اصولی در شهر ها ضرورت می یابد. اهمیت مکان گزینی صحیح و انتخاب محل مناسب به عنوان مرحله تعیین کننده ی هزینه های احداث و برنامه ریزی های اقتصادی پروژه ها، آن را مورد توجه مدیران و برنامه ریزان قرار داده است که نتیجه ی آن استفاده از روش های مختلف تصمیم گیری برای مکان یابی است مکان یابی و جانمایی احداث پارک های جنگلی از لحاظ عملکردی دارای اهمیت بسیاری است. زیرا هیچ توسعه ای بدون برنامه ریزی های اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی منجر به توسعه پایدار نخواهد گردید. در این مقاله پس از بیان تعاریف مقدماتی پارک جنگلی شهری، معیارها و استانداردهای مورد استفاده در سطح جهانی در مکان گزینی پارک های جنگلی شهری مورد بحث قرار می گیرند. هدف اصلی این پژوهش بررسی معیارهای مکان یابی پارک های جنگلی شهری می باشد . نتایج حاصل به اهمیت معیارهای کاربری اراضی، دسترسی ، توپوگرافی، چشم انداز، نزدیکی به منابع آبی، پوشش گیاهی و... اشاره دارد.
Determining suitable land uses in order to make optimal use of the land and prevent the destruction of resources is an effective step in the sustainable development strategy. On the other hand, ecotourism is considered as a tool to improve the social and economic levels of indigenous peoples and one of the most important positive effects of tourism in nature can be considered the protection of natural resources in the region. Accordingly, in this study, the introduction of global criteria for selecting the geographical location of forest parks to develop the tourism industry in the watershed or wider for ecotourism was examined. Due to the lack of comprehensive planning at the national level, urban service uses, including urban forest parks, face problems such as inadequate distribution and location, lack of such spaces in cities, and a per capita shortage of green space. Green space in urban areas is considered as a tool to reduce the stress of everyday life and is of great importance and attention. Due to this issue, it is necessary to construct urban green spaces, including urban forest parks, and select new locations with detailed studies and principled methods in cities. Choosing the right place is very important in reducing costs in setting up various activities. For this reason, it is one of the most important and effective steps in the implementation of projects. In this article, after stating the preliminary definitions of urban forest parks, the criteria and standards used worldwide in locating urban forest parks are discussed. The main purpose of this study is to investigate the location criteria of urban forest parks. The results indicate the importance of land use criteria, accessibility, topography, landscape, proximity to water resources, vegetation and so on.
احمدی، ع و همکاران. (1390 ). ارائه الگوی مکان یابی بهینه فضای سبز شهری با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی
، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم زمین و جی ای اس، دانشگاه شهید بهشتی اهواز.
ایرانی بهبهانی، ه. (1384 ). طراحی پایدار توسعه پارک جنگلی شیخ تپه ارومیه، محیط شناسی شماره 37 .
آزادی نجات، س و همکاران. (1386 ) . مکان یابی پارک های جنگلی جدید با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی و تصمیم گیری چند معیاره، مجموعه مقالات سومین همایش ملی فضای سبز و منظر شهری.
بهرام سلطانی، ک.(1371 ). مجموعه مباحث و روش های شهرسازی، مرکز مطالعات و معماری شهرسازی ایران.
برزه کار، ق. (1384 ). پارک ها و تفرج گاه های جنگلی (مکان یابی و طرح ریزی). انتشارات سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی.
پوراحمد، ا م اکبرپور سراسکانرود و س ستوده (1388 ). مدیریت فضاي سبز شهري منطقه 9شهرداري تهران، پژوهش هاي جغرافیاي انسانی، شماره69 ،پاییز، ص 50-29 .
حسین زاده، د و همکاران (1390 ) . طراحی پارک طبیعی با استفاده از شاخص های طبیعی، اجتماعی و اقتصادی فصل نامه علمی – پژوهشی فضایی جغرافیایی، سال یازدهم، شماره 33، ص 45-27.
خضری، س، علیجانپور ا، حسین زاده، ا عرفانیان، م.(1396 ). مکان‌یابی احداث پارک جنگلی با رویکرد تصمیم‌گیری چندمعیاره در منطقة دره شهدای ارومیه، پژوهش و توسعه جنگل. 3(2),ص 146-133.
خضری، ا و حسینی نصر، س م و جلیل وند، ح و کرمی، ا (1393). ارزیابی توان اکوتوریستی با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی چهارمین کنفرانس بین المللی چالش های زیست محیطی و گیاه شناسی درختی، ساری. ، (AHP) و سامانه اطلاعات جغرافیایی
داداش پور، ه و س رسـتمي (1390). سـنجش عدالت فضائي يكپارچه خدمات عمـومي شـهري براساس توزيع جمعيت، قابليـت دسترسـي وكارايي درشهرياســوج، مطالعات وپــژوهش هــاي منطقــه اي،سال سوم،شماره 10 .
دشتی، پروین.( 1390) . ارزیابی قابلیت تفرجی پارک جنگلی حسن آباد. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه گیلان، 75 صفحه.
رحیمی، م. (1390). مکان یابی کاربری اراضی شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، سمینار ملی کاربرد سامانه اطلاعات جغرافیایی در برنامه ریزی اقتصادی، اجتماعی، شهری.
زارع، س و همکاران (1388). مبانی جنگلداری شهری، انتشارات پلک.
صابری، ع.، و همکاران (1390 ) .مکان یابی پارک و فضای سبز شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و روش ارزیابی چند معیاره، همایش ملی ژئوماتیک 90.
فرج زاده اصل، م و همکاران. (1381). مدیریت و مکان یابی مراکز آموزشی با استفاه از سیستم اطلاعات جغرافیایی، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 67.
کیانی، شهلا. ده زاد، بهروز. و رجب زاده قطرمی ابراهیم.(1390 ). مدیریت اکوتوریسم در تالاب میانگران با تعیین ارزش حفاظتی تالاب با استفاده از رویکرد مناطق 6 گانه IUCN. مجله تالاب، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، سال دوم، شماره هفتم، 70-65 صفحه.
مجنونیان، ه. (1374). مباحثی پیرامون پارک ها فضای سبز و تفرج گاه ها، انتشارات شرکت پیاام رسان تهران.
نخعی، ن.مرتضوی، س.امیرنژاد، ح و نوازی، م. (1389 ) . براورد ارزش حفاظتی پارک جنگلی نور با استفاده از روش ارزش گذاری مشروط . مجله اقتصاد کشاورزی. جلد4. شماره1.صفحه 189-171.
Akpinar, A. Barbosa-Leiker, C., Brooks, K.R. (2016). Does green space matter? Exploring relationships between green space type and health indicators. Urban For. Urban Green. 20, 407–418.
Balram, Sh and Drag ice vice, S. (2005). Attitudes Toward Urban Green Space: Integrating Questionnaire Survey and Collaborative GIS Techniques to Improve Attitude Measurements, Land scape and Urban Planning Journal 75: 167-179.
Cater, E. (2000). Ecotourism in the world, Problem and Protect For sustainability, New York NYL: John Wiley and Sons. 518 pp.
Chen, W.Y., Hua, J. (2017). Heterogeneity in resident perceptions of a bio-cultural heritage in Hong Kong: a latent class factor analysis. Ecosystem. Serv. 24, 170–179.
Chandio, I. Matori, A. Lawal, D. Sabri, S. (2011). GIS- based Land Suitability Analysis Using AHP
for Public Parks Planning in Larkana City. Modern Applied Science, Vol. 5, No. 4; August 2011.
Dastan, S., Bekirol S. (2011). Evaluation of the territorial system of forest recreation by natural indicators: Belgrade forest example. African Journal of Agricultural Research, 6: 212–223.
Dudek T., Subartu A. (2013). The concept of recreational development of the lunch area on the example of the lasso of the suburban Rzeszow. Architecture of Landscape, 39: 110–119.
Dupont, L., Ooms, K., Duchowski, A.T., Antrop, M., Van Eetvelde, V.(2017). Investigating the visual
exploration of the rural-urban gradient using eye-tracking. Spat. Cogn. Compute. 17 (1–2), 65–88.
Dudek, T. need of the local population related to development of forests for recreational purposes: example of south-eastern Poland JOURNAL OF FOREST SCIENCE, 62, 2016 (1): 35–40.
Gul, A. Gezer, A. Kane, B. (2006). Multi-criteria analysis for locating new urban forests: An
example from Isparta, Turkey. Urban Forestry & Urban Greening 5 (2006) 57–71.
Gupta, K., Kumar, P., Pathan, S.K., Sharma, K.P. ( 2012). Urban Neighborhood Green Index - a measure of green spaces in urban areas. Landsc. Urban Plan. 105 (3), 325–335.
Hagerh¨ all, C.M., Ode, S.Å, Englund, J.-E., A, F, Rybka, K., Huber, J., Burenhult, N.(2018).
Do humans really prefer semi-open natural landscapes? A cross-cultural reappraisal. Front. Psychol.
Hibberd, B. (1989). Urban Forestry Practice. Forestry Commission Handbooks 5.
Krajter Ostoi´c, S., Konijnendijk Van Den Bosch, C.C., Vuleti´c, D., Stevanov, M., ˇzivojinovi´c, I., Mutabdˇzija-Be´cirovi´c, S., Lazarevi´c, J., Stojanova, B., Blagojevi´c, D., Stojanovska, M., Neveni´c, R., Pezdevˇsek Malovrh, S.( 2017). Citizens’ perception of and satisfaction with urban forests and green space: Results from selected Southeast European cities. Urban For. Urban Green. 23, 93–103. 2017.02.005.
Konijnendijk, C.C., Annerstedt, M., Nielsen, A.B., Maruthaveeran, S. (2013). Benefits o .21
urban parks—a systematic review. Int. Fed. Park. Recreat. Adm. 1–68.
Klein, T.M., Drobnik, T., Grˆet-Regamey, A., 2016. Shedding light on the usability of ecosystem services-based decision support systems: an eye-tracking study linked to the cognitive probing approach. Ecosyst. Serv. 19, 65–86. j.ecoser.2016.04.002.
Kumari, S. Behera , M.D. and Tewari, H.R. (2010). Identification of potential Eco tourism sites in west district, Sikkim using geospatial tools. Tropical Ecology, 51(1):75-85 pp.
Liu, H., Li, F., Li, J., Zhang, Y.(2017). The relationships between urban parks, residents. physical activity, and mental health benefits: a case study from Beijing, China. J. Environ. Manag. 190, 223–230.
Li, X., Zhang, C., Li, W., Ricard, R., Meng, Q., Zhang, W. (2015). Assessing street-level urban greenery using Google Street View and a modifed green view index. Urban For. Urban Green. 14 (3), 675–685.
Liu, H., Li, F., Li, J., Zhang, Y.(2017). The relationships between urban parks, residents. physical activity, and mental health benefits: a case study from Beijing, China. J. Environ. Manag. 190, 223–230.
Marzano, M. and Dandy N. ( 2012). Recreational Use of Forests and Disturbance of Wildlife. Edinburgh, Forestry Commission: 53.
Manlun, Y. (2003). Suitability Analysis of Urban Green Space System Based in GIS, International Institute for Geo-Information Science and Earth Observation Enschede, The Netherlands.
Narulita, s. ,. BudiPrasetyo, L . Geographic Information System (GIS) Application on Urban Forest Development in Bandung City. Procedia Environmental SciencesVolume 33. (2016). Pages 279-289.
Roland, S., Deborah, C., 2014. Proximity to urban parks and mental health. J. Ment. Health Policy Econ. 17 (1), 19–24.
Noland, R.B., Weiner, M.D., Gao, D., Cook, M.P., Nelessen, A. (2017). Eye-tracking technology, visual preference surveys, and urban design: preliminary evidence of an effective methodology. J. Urban. 10 (1), 98–110.9, 822.
Smile's, P.J. Smith D.L. (2001). The growing recreational use of state forest lands in the Adelaide hills. Land Use P olicy, 18: 137–152.
Symonds, M.C. Hamid W.E., Queensberry V.L. (2000). Managing recreational trail environments for mountain bike user preferences. Environmental Management, 25: 549–564.
Ulmer, J.M., Wolf, K.L., Backman, D.R., Tretheway, R.L., Blain, C.J., O’Neil-Dunne, J.P.,
Frank, L.D.(2016). Multiple health benefits of urban tree canopy: the mounting evi
dance for a green prescription. Health Place 42, 54–62.
Wang, R., Zhao, J., Meitner, M.J. (2017). Urban woodland understory characteristics in relation to aesthetic and recreational preference. Urban For. Urban Green. 24, 55–61.
Wang, R., Zhao, J., Meitner, M.J., Hu, Y., Xu, X.(2019). Characteristics of urban green spaces in relation to aesthetic preference and stress recovery. Urban For. Urban Green. 41, 6–13.
Yaman, M . (2009). Utilizing Geographical Information System (GIS) to Locate Potential Urban
Yang, J., Zhao, L., Mcbride, J., Gong, P.(2009). Can you see green? Assessing the visibility of urban forests in cities. Landsc. Urban Plan. 91 (2), 97–104.
Zhao, J.Z., Yan, Y., Deng, H.B., Liu, G.H., Dai, L.M., Tang, L.N., Shi, L.Y., Shao, G.F.( 2020). Remarks about landsenses ecology and ecosystem services. Int. J. Sustain. Dev. World Ecol. 27 (3), 196–201.
Zucca, A. Sharifi, A. Dabbri, A. (2008). Application of spatial multi-criteria analysis to site selection for a local park: A case study in the Bergamo Province, Italy. Journal of Environmental Management 88 (2008) 752–769.