فلور، شکل رویشی، پراکنش جغرافیایی و شاخص تالابی گونه‌های گیاهی تالاب بین¬المللی انزلی
محورهای موضوعی :
مکرم روانبخش سنگجویی
1
(عضو هیات علمی پژوهشکده محیط زیست جهاد دانشگاهی)
کلید واژه: فلور, گونه¬های شاخص تالابی, تالاب انزلی,
چکیده مقاله :
تالاب انزلی یکی از 10 تالاب ارزشمند جهان بوده که جزء تالاب‌های بین المللی ایران می‌باشد. این تالاب با مساحت حدود 20 هزار هکتار ماًمن طیف گسترده ای از پستانداران، ماهی‌ها، پرندگان، خزندگان و جوندگان می باشد. بررسی گیاهان یکی از معیارهای مورد نیاز تشخیص منطقه تالابی از غیرتالابی را فراهم می‌کند و در فرایند مرزبندی اکولوژیکی تالاب به کار می‌رود. مطالعه حاضر فلور، شکل رویشی، پراکنش جغرافیایی و شاخص تالابی گونه‌های گیاهی بررسی شده است. پوشش گياهي محدوده آبی و پيرامون تالاب به کمک 42 پلات نمونه‌برداری بررسی و گونه‌های آن شناسایی شد. در این تحقیق در مجموع تعداد 180 آرایه متعلق به124 جنس و 48 خانواده شناسایی شد. تیره هایPoaceae،Asteraceae،Cyperaceae، Fabaceae، Brassicaceae و Caryophyllaceae فراوان ترین تیره ها را به ترتیب نشان دادند. طبقه بندي گياهان براساس شكل زيستي نشان داد كه بیش ترین شکل زیستی مشاهده شده در منطقه مورد مطالعه، مربوط به تروفیت ها با 43 درصد می باشد. پس از آن به ترتیب همی کریپتوفیت ها با 18 درصد و ژئوفیت با 16 درصد بشترین فراوانی را به خود اختصاص داده اند. گیاهان منطقه از نظر پراکنش جغرافیایی، عمدتاً به عناصر جهان وطنی تعلق دارند. 35 درصد جمع آوری شده از نوع گونه های اجباری تالاب بوده اند. پس از آن به ترتیب گونه های اختیاری خشکی با 32 درصد، گونه های اختیاری تالاب با 15درصد ، گونه های اختیاری 14 درصد و گونه های خشکی زی با 4 درصد در رده های بعدی قرار دارند.
Anzali Wetland is one of the 10 most valuable and international wetlands in the world. this wetland With an area of about 20,000 hectares is a habitat for a wide range of mammals, fish, birds, reptiles and, rodents. The study of plants species provides one of the required criteria for distinguishing a wetland area and is used in the process of ecological demarcation of the wetland. The vegetation in the water body and it’s around was studied by 42 sampling plots and its species were identified. 180 species belonging to 124 genera and 48 families were identified. The Poaceae, Asteraceae, Cyperaceae, Fabaceae, Brassicaceae and, Caryophyllaceae were the most abundant families, respectively. Classification of plants based on biological form showed that the highest biological form was related to therophytes with 43%. After that, hemicryptophytes with 18% and, geophytes with 16% had the highest ferequency, respectively. The plants in terms of geographical distribution, mainly belong to the cosmopolitan elements. 35% of species belonged to the obligate. The facultative upland with 32%, facultative wetland with 15%, facultative with 14% and Upland with 4% consisted other wetland indicator plants, respectively.
1. اسدي، م. ( .1387-1367) فلور ايران، شماره‌هاي .1- 65. انتشارات موسسه تحقيقات جنگها و مراتع كشور
2. جليلي ع. ،بحمزة ب، عصري ی. ، شيرواني ا. ، خوشنويس م. ، پاك پرور م.، اكبرزاده م. ، صفوي ر. ، فرزانه ز ، شاهمير ف. ، كاظمي ف. س. ، باهر نيك ز.1388. شناسايي الگوهاي اكولوژيكي حاكم بر پوشش گياهي تالاب انزلي و نقش آنها در مديريت اكوسيستم، مجله علوم دانشگاه تهران، جلد 35، شماره 1(51-57)
3. خاوري¬نژاد، ر. ع. .1347رويشهاي گياهي بندر انزلي و رودخانه‌هاي مجاور. انتشارات انستيتو بررسيهاي علمي و صنعتي ماهي ايران (بندر انزلي)، شماره 16 ،9صفحه
4. رياضي، ب. .1375منطقه حفاظت شده سياه كشيم، اكوسيستمي ويژه از تالاب انزلي. انتشارات سازمان حفاظت محيط زيست، 98صفحه
5. سعيدآبادي، ح. .1352شناسايي نوارهاي رويشي كناره مرداب انزلي. مجله علوم دانشگاه تهران، جلد 5.63-550
6. شکری، م.، صفائیان، ن.، صفائیان ر.1385. نبض گیری تالاب‌های حاشیه جنوبی دریای خزر(ایران)، مجله محیط شناسی، شماره 39، 119-128
7. عادل حسین جانی ع.، احمد نژاد م.، مهدی زاده غ.، صادقی نژاد ماسوله ا.، سهرابی ت.، صابری ح.1396. بررسی زی توده گیاهان آبزی و ارتباط آنها با عوامل محیطی در منطقه غرب تالاب انزلی، فصلنامه علمی پژوهشی اکوبیولوژی تالاب- دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز سال نهم ، شماره 13، 69-78
8. عصري، ي. و افتخاري، ط. .1381معرفي فلور و پوشش گياهي تالاب سياه كشيم. مجله محيط شناسي، جلد28 .1-19پ
9. عصري، ي. و مرادي، ا. .1383بررسي فلورستيكي و ويژگيهاي زيستي گياهان تالاب اميركلايه. مجله علوم كشاورزي و منابع طبيعي دانشگاه گرگان، جلد11 .171-179
10. فريد، ا. .1347بررسي سيستماتيك و موقعيت و انتشار جغرافيايي گياهان آوندي مرداب انزلي. پايان نامه كارشناسي ارشد دانشكده علوم دانشگاه تهران، 82صفحه
11. فیلی زاده، ی؛ خداپرست س.ح.1383. بررسی تاثیر رشد بیش از اندازه گیاهان آبزی بر کیفیت آب تالا انزلی، مجله علمی شیلات ایران،سال 13، شماره 2، 139-150
12. مهندسين مشاور يكم. .1367مطالعات گام اول طرح جامع احياء تالاب انزلي،جلد هشتم: پوشش گياهي تالاب انزلي و حاشيه آن. وزارت جهاد سازندگي، معاونت امور آب، 217 صفحه
13. Raunkiaer, C. 1934. The life forms of plants and statistical plant geography. Clarendon Press,Oxford, 632 p.
14. Rechinger, K.H. (ed.) 1963-2006. Flora Iranica, nos. 1-176. Akademische Druck-u. Verlag. Graz.
15. Saeidi Mehrvarz S., Ashouri Nodehi M.2015. .A floristic study of the Sorkhankol Wildlife Refuge, Guilan province,Iran. Caspian J. Env. Sci. 2015, Vol. 13 No.3 pp. 183~196
16. Takhtajan, A. 1986. Floristic regions of the world. California, University of California PressLtd, 522 p.
17. Tiner, R, W., 1993. The Primary Indicators Method- A Particular Approach to Wetland Recognition and Delineation in The United State. Wetlands. 13: 50-64
18. Zohary, M. 1973. Geobatanical foundations of the Middle East. Stuttgart, 2 vols. 739 p.