خدمات اکوسیستمی در برنامه راهبردی مدیریت زیست بومی تالاب بین¬المللی امیر¬کلایه
محورهای موضوعی : برنامه ریزی؛ آموزش و مدیریت محیط زیست
مکرم روانبخش سنگجویی
1
(عضو هیات علمی پژوهشکده محیط زیست جهاد دانشگاهی)
کلید واژه: برنامه مدیریت جامع, تالاب, جوامع محلی,
چکیده مقاله :
تالاب ها ازجمله مهم ترین و در معرض خطرترین اکوسیستم های جهانی هستند و مجموعه ای از خدمات اکوسیستمی را به جامعه ارائه می کنند. مدیریت تالاب فرآیند فعال حمایت از خدمات اکوسیستمی است، چراکه فعالیت انسانی به‌طور هم‌زمان منافع اقتصادی و اجتماعی را از خدمات اکوسیستمی استخراج می کند، بنابراین به‌منظور نگهداری طولانی مدت و پایدار این خدمات، توازن سریع از طریق برنامه ریزی و تصمیم گیری مناسب نیاز است. در ایران بر اساس برنامه های چهارم، پنجم و ششم توسعه كشور، سازمان حفاظت محیط‌زیست با همکاری سایر دستگاه ها و ذی نفعان اصلی موظف به پیاده سازی برنامه مدیریت زیست بومی شده است. رویکرد زیست بومی یک راهبرد برای مدیریت یکپارچه منابع آب، زمین و معیشت است که حفاظت و استفاده پایدار را به شیوه ای متعادل گسترش می دهد. برنامه مديريت زیست بومی تالاب امیرکلایه در قالب طرح بين المللي حفاظت از تالاب‌های ايران تدوين گرديده است. روش مورداستفاده نظام برنامه ریزی راهبردی است. این برنامه مدیریتى بر اساس دستاوردهای جلسات کارگاه‌های آموزشى و مشورتى و با شرکت نمایندگان گروه های عمده ذی‌ربط محلی و استانی تهیه گردیده است. در این تحقیق چارچوب کلی برنامه تدوین‌شده شامل اهداف راهبردی، اختصاصی و اقدامات اجرایی جهت دستيابی به هدف نهایی و چشم‌انداز موردبررسی قرارگرفته است
Wetlands are among the most important and endangered global ecosystems and provide a set of ecosystem services to society. Wetland management is an active process of supporting ecosystem services, because human activity simultaneously extracts economic and social benefits from ecosystem services, so in order to maintain these services for a long time and sustainably, quick balance through planning and decision appropriate selection is required. In Iran, based on the 4th, 5th and 6th development plans of the country, the Environmental Protection Organization has been obliged to implement the ecological management program in cooperation with other organizations and main stakeholders. The Integrated management plan is a strategy for the integrated management of water, land and livelihood resources that promotes conservation and sustainable use in a balanced manner. Integrated management plan of Amirkelayeh international wetland has been prepaired in the form of an international plan for the protection of Iran's wetlands. The method used is strategic planning system. This management plan has been prepared based on the results of educational and consultative workshops and with the participation of representatives of major local and provincial groups. In this research, the general framework of the prepaired plan, including strategic and special objectives, and priority actions to achieve the final goal and vision, has been examined.
- باقرزاده کریمی، م. روحانی رانکوهی، م.1386. راهنمای تالاب¬های ایرانی ثبت‌شده در کنوانسیون رامسر. سازمان حفاظت محیط‌زیست، دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق. 196 صفحه.
- باقرزاده کریمی، م. 1391. مدیریت تالاب¬ها. سازمان حفاظت محیط‌زیست. 197 صفحه.
- پاداش، ا.، نبوی، م.، دهزاد، ب. جوزی، ع.، و مرادی، ن. 1389. برنامه‌ریزی راهبردی توسعه حفاظت محیط‌زیست در مناطق حفاظت‌شده دریایی (مطالعه موردی منطقه حفاظت‌شده مند-استان بوشهر). پژوهش‌های محیط‌زیست، 1(1)، 53-66.
- جعفری ش.، ساکیه ی.، دژکام ص.، علویان پطرودی س.، یعقوب زاده م.، دانه¬کار ا.1392. تدوین راهبردهای مدیریتی حفاظت از تالاب میانکاله با استفاده از تجزیه‌وتحلیل SWOT ، اکوبیولوژی تالاب ؛5 (16):5-18.
- دبیری، ف. ریاضی، ب.، خراسانی، ن، و همایونی، م.. بررسی برخی چالش‌های حقوقی مناطق چهارگانه تحت مدیریت سازمان محیط‌زیست در استان گیلان. علوم و فنون منابع طبیعی، 5(3)، 101-114.
- درویشی، ص.، کیخا، ا.ع.، احمدپور برازجانی م. 1398. توسعه مدل زیستی-اقتصادی برای مدیریت تالاب فریدون¬کنار. پژوهش‌های اقتصادی ایران, 24(81), 187-213.
- دشتی، س سبزقبایی، غ و جعفری آذر، س. 1397. برنامه¬ریزی راهبردی توسعه حفاظت محیط‌زیست در اکوسیستم‌های تالابی (مطالعه موردی حوضه آبخیز تالاب قره قشلاق). علوم مهندسی و آبیاری (مجله علمی کشاورزی)، 41(3 )، 201-216.
- رحیمی، ل.، ملک محمدی، ب. و یاوری، ا. 1398. ارزیابی خدمات اکوسیستمی تالاب‌ها براساس طبقه‌بندی ساختارها و کارکردهای هیدرولوژیکی-اکولوژیکی (مطالعه موردی: تالاب شادگان). جغرافیا و پایداری محیط (پژوهشنامه جغرافیایی)، 9(30 )، 51-72.
- رضایی م.، کریمی ب.1395 . اولویت‌بندی و تعیین استراتژی‌های توسعه شهر (CDSs)شیراز با استفاده ازAHP ، پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 7(24): 43-60.
- روان¬بخش، م.، عابدین¬زاده، ن.، حقیقی، م. 1400. ارزيابي محیط¬زیستی تالاب بين¬المللي امیرکلایه به روش SWOT با رویکرد زیست¬بومی، مطالعات علوم محیط‌زیست، 6(4): 4202-4209.
- سفیدیان س., سلمان¬ماهینی ع.1394. مروری بر ماهیت تالاب‌ها و نیازمندی‌های پژوهشی تالاب‌های بین‌المللی ایران در جهت مدیریت خردمندانه. نشریه دانشجویی زیست سپهر, 10(1), 31-38
- سیاح مفصلی، ا. 1392. بسته ابزاري به‌کارگیری رویكرد زیست بومي در مدیریت جامع تالاب¬ها بر اساس دستاوردها و تجربیات «طرح حفاظت از تالاب‌های ایران»، سازمان حفاظت محیط‌زیست، 196 صفحه
- طلایی ف.، دریادل، ا. 1394. بررسی چالش‌های تالاب انزلی و راهکارهای رفع آن در چارچوب کنوانسیون رامسر. مجله حقوقی بین‌المللی, 32(52 ): 277-312.
- گنجعلی، س.، قاسمی، ح.، و حسینی قمی، م. 1393. تحلیل زیست‌محیطی و استراتژیک برنامه مدیریت جامع حوضه آبخیز دریاچه ارومیه. اکوبیولوژی تالاب، 6(22)، 41-48.
- فولادی م.، مهدوی نجف‌آبادی ر. رضایی م.، حمید مسلمی ح.1399. شناسایی استراتژی‌های توسعۀ پایدار تالاب جازموریان با استفاده از تکنیک متاسوات و ارائۀ راهکارهای مناسب. اکو هیدرولوژی، 7(4)، 1071-1087.
- مرتضایی فریزهندی ق.، طباطبایی سلطانی.م. ر.، فرهادی‌نژاد ط. 1399. توسعه ظرفیت‌های جمعی و فردی ذی‌نفعان برای بهره‌برداری پایدار از تالاب بیشه دلان شهرستان بروجرد. مهندسی و مدیریت آبخیز، 12 (4): 1065-1074.
- مهندسین مشاور سفیدرود گیلان.1391. مطالعات تعیین حد بستر و حریم تالاب امیر کلایه، شرکت سهامی آب منطقه‌ای گیلان
- یوسفی,ا.، صیادی م.ح., چمانه¬پور ا.، قسامی ف.، امینی، ژ. 1402. سنجش استفاده از رویکرد نوین مدیریت زیست بومی جهت تدوین برنامه مدیریت اکولوژیکی تالاب کجی نمکزار نهبندان. مطالعات علوم محیط‌زیست, 8(1), 6191-6209.
- Asomani-Boateng, R., 2019. Urban wetland planning and management in Ghana: a disappointing implementation. Wetlands, 39(2), pp.251-261.
- Bagherzadeh Karimi, M., Mammedov, R. & Fathi Saghezchi, F. 2011. Stakeholder Role Analysis for Integrated Management in Protected Areas (Case Study: Urmia Lake, Iran). Ecopersia, (2), 101-110.
- Eskandari-Damaneh, H., Noroozi, H., Ghoochani, O.M., Taheri-Reykandeh, E. and Cotton, M., 2020. Evaluating rural participation in wetland management: A contingent valuation analysis of the set-aside policy in Iran. Science of the Total Environment, 747, p.141127.
- Walters, Damian, D. C. Kotze, Alanna Rebelo, Lulu Pretorius, N. Job, J. V. Lagesse, E. Riddell, and C. Cowden. "Validation of a rapid wetland ecosystem services assessment technique