ارزیابی ریسک محیط زیستی احداث اسکله بندر کاسپین منطقه آزاد انزلی با استفاده از تلفیق روش‌های AHP، TOPSIS
محورهای موضوعی : ارزیابی اثرات زیست محیطی
شمیم مقدمی
1
(پژوهشکده محیط زیست)
نیلوفر عابدین زاده
2
(عضو هیات علمی)
مریم حقیقی خمامی
3
(عضو هیات علمی)
کلید واژه: اولویت‌بندیارزیابی ریسک محیط زیستی اسکله بندر کاسپینAHPTOPSIS,
چکیده مقاله :
ارزﯾﺎﺑﯽ رﯾﺴﮏ زﯾﺴﺖ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﮔـﺎﻣﯽ ﻓﺮاﺗـﺮ از ارزﯾﺎﺑﯽ ﺑﻮده و در آن ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺑﺮرﺳﯽ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ رﯾﺴﮏ، ﺿـﻤﻦ ﺷـﻨﺎﺧﺖ ﮐﺎﻣـﻞ از ﻣﺤـﯿﻂ زﯾﺴـﺖ ﻣﻨﻄﻘﮥ ﺗﺤﺖ اﺛﺮ، ﻣﯿﺰان ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﻣﺤـﯿﻂ زﯾﺴـﺖ ﻣﺘـﺄﺛﺮ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ارزشﻫﺎي ﺧﺎص زﯾﺴﺖ ﻣﺤﯿﻄـﯽ ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﻧﯿـﺰ در ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ و ارزﯾﺎﺑﯽ رﯾﺴـﮏ ﻣﻨﻄﻘـﻪ در ﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﻣﯽﺷﻮد. جهت انجام این مطالعه ابتدا با استفاده از بازدید میدانی فعالیت‌هایی که منجر به بروز ریسک در عملیات ساخت اسکله بندر کاسپین شده، شناسایی و بهمنظور استخراج ریسکهای حایز اهمیت از پرسشنامه متخصصان (دلفی) استفاده گردید. درنهایت از بین ریسکهای شناسایی شده 10 ریسک محیط زیستی جهت الویتبندی انتخاب گردید. پس از شناسایی ریسک‌ها شاخصهای احتمال وقوع، شدت ریسک و حساسیت محیط پذیرنده به‌عنوان معیارهای الویتبندی ریسک انتخاب گردید. جهت تعیین احتمال وقوع ریسک از روش تجزیه و تحلیل سلسله مراتبی و نرم‌افزار 2000 ECPRO، جهت تعیین نمرات شدت ریسک از راهنماهای روش تحلیل مقدماتی خطرات و جهت تعیین مقادیر مربوط به حساسیت از متون رفرنس استفاده گردید. پس از تعیین شاخصها از نرم‌افزار تاپسیس جهت الویتبندی ریسک‌ها استفاده گردید. نتایج الویتبندی ریسکهای مورد مطالعه نشان داد بیشترین میزان ریسک مربوط به افزایش کدورت، تغییر شکل بستر وآلودگی آب به ترتیب با اوزان 938/0، 898/0 و 662/0 ناشی از مهمترین فعالیت‌های آمادهسازی اسکله شامل عملیات لایروبی و حفاری بستر دریا میباشد که میتواند اختلاط و آشفتگی بستر، معلق شدن رسوبات و در پی آن کاهش نور و مرگ و میر موجودات در کوتاه مدت و تغییر باتیمتری بستر دریا، فرسایش ساحل، نفوذ شوری و تغییر ذخایر شیلاتی در دراز مدت را ایجاد کند.
Environmental risk assessment is a further step of environmental impact assessment and analyze different aspects of risk, while understanding the Environmental impact zone, the environmental sensitivity of the area affected by special environmental values as well as analysis and risk assessment district is considered. To accomplish this study first by using of field investigation the activities which leads to risk in construction of Caspian port water front were identified and in order to extract the significant risks the specialists questioner (Delphi) was used. Finally among the identified risks, 10 environmental risks were chosen for prioritizing.After identifying the risks, indicators such as probability, severity of risk and the sensibility of the environment were selected as prioritizing criteria. AHP method and ECPRO 2000 software, for determining the risk probability, for determination the severity of risk scores and the reference texts for determining the values of sensitivity were applied. After determining the indicators, the TOPSIS software was used to risk prioritizing. The results of prioritizing studied risk showed that the highest risk is related to increased turbidity, deformation of substrate and water pollution are with weights 0.938, 0.898 and 0.662 respectively.
1. اللهياري، ت.، ( 1384)" آناليز خطر و ارزيابي ريسك در فرآيندهاي شيميايي"، انتشارات فن آوران.
2. Heller, S., (2006)" Managing Industrial Risk having a Tasted and Proven System to Prevent and Assess Risk, Hazardous Material". 130(17): 58-63
3. جوزی،س ع.، صفاریان، ش.،)1390( "تجزیه و تحلیل ریسک های محیط زیستی نیروگاه گازی آبادان با استفاده از روش TOPSIS " ، مجله محیط شناسی، 37(58)،66-53
4. Neil, E., Pritchard, J.,) 2004("Proceedings of the Ascaad International Conference on Design in Architecture Dhahaea", month day, Saudi Arabia
5. افرازه،ع . ناصریان،م .،( 1384)" اولويت‌بندي پروژه هاي توسعه راه آهن برمبناي يك الگوريتم تصميم‌گيري چند معياره"، دومین کنفرانس بین امللی مدیریت پروژه.
6. جان قربان، ش، (1387)" ارزيابي و مديريت ريسك محيط زيستي مناطق حساس اكولوژيك با استفاده از روش تصميم‌گيري چند معياره ، مطالعه موردي، منطقه حفاظت شده موند"، پايان‌نامه دوره كارشناسي ارشد رشته مديريت محيط زيست، دانشگاه آزاد اسلامي ، واحد علوم و تحقيقات اهواز.
7. جوزي، س ع. ، شفيعي،م.،( 1388) " تجزيه و تحليل ريسك هاي محيط زيستي منطقه حفاظت شده حله بوشهر با استفاده از فرآيند تحليل سلسله مراتبي(AHP)"، پژوهش هاي مجله علوم و فنون دريايي 4(3): 36-21.
8. جوزي، س ع.، اسماعیلی ثابت رودسری، س.،(1388)"ارزیابی ریسک زیست محیطی سدشفارود در مرحله بهره‌برداری به روش تصمیم‌گیری چندمعیاره"، دومین کنفرانس بین المللی سلامت ، ایمنی و محیط زیست
9. جوزي، س ع.¬،حسيني، س ح.،خياط زاده، ع.، طبيب شوشتري،م .،(1389)" تجزيه و تحليل ريسك هاي فيزيكي سد بالارود خوزستان در مرحلة ساختماني با استفاده از روش تصميم گيري چند شاخصه"،محيط شناسي،56.:25-38.
10. ابراهيميان دهاقاني، م.، خادمي مال اميري، م.ا .، (1389)" ارزيابي و اولويت‌بندي ريسك واحد مصارف صنعتي تصفيه خانه آب اهواز با استفاده از روش تطبيقي تصميم‌گيري چندمعياره و TOPSIS با مدل HAZOP و ارائه راهكارهاي كنترل و بهبود"،
پنجمين همايش ملي بحران‌هاي زيست محيطي ايران و راهكارهاي بهبود آن‌ها، اهواز.
11. رحيمي بلوچي، ل.، ملك محمدي، ب. ، (1390)"ارزيابي ريسك محيط زيستي تالاب بين‌المللي شادگان به منظور ارائه راهكارهاي مديريتي"، پايان نامه دوره كارشناسي ارشد، رشته برنامه ريزي و مديريت محيط زيست، دانشگاه تهران،دانشكده محيط زيست
12. لاري بقال، س.م.، جعفرزاده حقيقي فرد، ن.، رفيعي، م.، (1390 )" كاربرد EFMEAدر ارزيابي ريسك زيست محيطي: مورد كاوي لايروبي اسكله‌هاي بندر امام خميني"، فصلنامه تالاب- دانشگاه آزاد اسلامي واحد اهواز 3(9):3-14.
13. مکوندی،ر. آستانی،س. انوشه،ز. 1391. ارزیابی ریسک محیط زیستی تالاب‌ها با استفاده از روش های TOPSIS و EFMEA (مطالعه موردی: تالاب شیرین سو در استان همدان)، فصلنامه علمی پژوهشی اکوبیولوژی تالاب، دانشگاه آزاد اسلامی اهواز
14. جعفرزاده حقیقی‌فرد،ن.،بقال،م.،قائد رحمت.ز.، (1392) "کاربرد تکنیک تصمیم‌گیری چندمعیاره Entropy و Simple-Additive-Weighting Method در ارزیابی ریسک محیطی لایروبی اسکله‌های بندر امام خمینی (ره)"، دو ماهنامه علمی-پژوهشی جنتاشاپیر
15. Cahyani, S., (2003) "Risk Management Strategy of Power Generation of PT ‐Indonesia Power". ISAHP. 7:PP.7‐9.
16. Zayed, T., Amer, M., Jiayin, P., (2008)" Assessing risk and inherent in Chinese highway project using AHP". Project Management. 26: 408‐419.
17. Jaafarzadeh, N., ¬Hesampour, N., Makvandi, M R., (2012)" Environmental risk assessment of Landfill drilling disposal using AHP and EFMEA (Case study: Mansouri oil field)", International Society for Environmental Epidemiology East Asia Chapter (ISEE ‐ EAC). Kuala Lumpur, Malaysia
18. پژوهشکده محیط زیست جهاد دانشگاهی.، (1391)" گزارش ارزیابی اثرات محیط زیستی طرح مجتمع بندری کاسپین منطقه آزاد انزلی"
19. پاشایی زاده،ح.، (1386)" نگاهی اجمالی به روش دلفی"، پیک نور، 6(2)پ
20. آندون پطروسیانس،ه.، دانه کار،ا.، اشرفی، س.، (1392)" کاربرد روش دلفی در الویت بندی معیارهای انتخاب عرصه های مناسب توسعه جنگل های مانگرو (مطالعه موردی: جنگلهای حرا) ف محیط ریست و توسعه"،4(7):37-48
21. قدسي پور، س ح.،( 1389) "فرايند تحليل سلسله مراتبي(AHP) "،چاپ هشتم، دانشگاه صنعتي اميركبير.
22. اصغرپور، م ج. ، (1387)"تصميم گيري هاي چندمعياره"، چاپ ششم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
23. میرجلیلی، س ع.،(1388)"اصول و مبانی ارزیابی و مدیریت ریسک در محیط زیست"، جلد اول ،اندیشمندان یزد.
24. مومني، م. 1387. مباحث نوين تحقيق در عمليات، چاپ دوم، دانشكده مديريت دانشگاه تهران.
25. خدابخشی،ب.، جعفری،ح.،( 1389)" بررسی کاربرد مدل دسته‌بندی چندمعیاره Electer-TRI در تعیین اهمیت آثار زیستی(مطالعه موردی:ارزیابی آثار محیط زیستی طرح سد و شبکه آبیاری– زهکشی اردبیل"، پژوهش‌های محیط زیست، 1(2): 31-42
26. سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی.، ( 1385)" آیین‌نامه طراحی بنادر و سازه های دریایی ایران 10-300 ملاحظات محیط زیستی".
27. پاک، ع .، نوروز علیایی،م.، (1381)"پروژه های لایروبی در ایران و چگونگی مدیریت محیط زیستی مواد لایروبی شده"، پنجمین همایش بین‌المللی سواحل بنادر و سازه‌های دریایی