بررسی تأثیر عملکرد نگهداری و تعمیرات بر شاخص¬های HSE (مطالعه موردی: گروه صنعتی چاپ ایران زمین)
محورهای موضوعی : ایمنی بهداشت و محیط زیست(HSE)احسان مقدم 1 * , زهرا عابدی 2 , رضا غلام نیا 3
1 - دانشجو
2 - دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات
3 - دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
کلید واژه: عملکرد نگهداری و تعمیرات, HSE, مدل معادلات ساختاری,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر با هدف تأثیر عملکرد نگهداری و تعمیرات بر شاخص های HSE در گروه صنعتی چاپ ایران زمین صورت گرفته -است. بنابراين در ابتدا ابعاد و گویه های عملکرد تعمیر و نگهداری و HSE شناسائي شده و سپس روابط بين متغيرهاي شناسائي شده ارائه شده است. براي گردآوري دادههاي مربوط به سنجش متغيرهاي تحقيق از یک پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است، که در مجموع شامل 2 سازه، 10 بعد و 54 سوال است. براي بررسي روايي پرسشنامه از روش اعتبار محتوا و روایی سازه استفاده شده است. براي محاسبه پايايي از ضريب آلفاي كرونباخ استفاده شد و پايائي برابر 861/0 به‌دست آمد که پایایی پرسشنامه بسيار مطلوب ارزيابي شده است. جامعه آماري اين تحقيق شامل کارکنان و کارشناسان گروه صنعتی چاپ ایران زمین است. پس از اطمينان از روائي و پايائي مقياس‌هاي طراحي شده براساس محاسبات انجام شده، پرسشنامه‌ها در نمونه‌اي به حجم 108 نفر توزيع شد. براي تجزيه و تحليل دادههاي گردآوري شده و تعيين روابط بين متغيرها نيز از مدل معادلات ساختاری بهره گرفته شده است. همچنين تجزيه و تحليل دادههاي به‌دست آمده با استفاده از نرم‌افزار آماري SPSS و لیزرل صورت گرفته است. طبق تجزیه و تحلیل‌های صورت گرفته عملکرد تعمیر و نگهداری بر سازه و ابعاد ایمنی، بهداشت و محیط زیست در گروه صنعتی چاپ ایران زمین تأثیر معنادار دارد.
Abstract The aim of this study was to investigate the effect of maintenance performance on HSE indicators in Iran Zamin Printing Industrial Group. Therefore, first the dimensions and maintenance performance and HSE dimensions are identified and then the relationships between the identified variables are presented. The aim of this study was to investigation of the effect of maintenance performance on HSE indexes in Iran Zamin Printing Industrial Group. Therefore, at first the dimentions of maintenance and performance and HSE indexes were identified and then the relationships between the identified variables were presented. A researcher-made questionnaire was used to collect data related to the measurement of the research variables, which included a total of 2 structures, 10 dimensions and 54 questions. To investigation of the validity of the questionnaire, the content validation method and the structural validity method were used. Cronbach's alpha coefficient was used to reliability calculation and the reliability was equal to 0.861, which the reliability of the questionnaire has been evaluated as very desirable. The statistical population of this study includes employees and experts of Iran Zamin Printing Industrial Group. After confirming the validity and reliability of the designed scales based on the calculations performed, the questionnaires were distributed in a sample of 108 people. Structural equation modeling has been used to analyze the collected data and determine the relationships between the variables. Also, the obtained data were analyzed using SPSS and LISREL statistical software. According to the analysis of the research hypotheses: Repair and maintenance performance has a significant effect on the structure and dimensions of safety, health and environment in Iran Zamin Printing Industrial Group.Structural equation modeling has been used to analyze the collected data and determine the relationships between the variables. Also, the obtained data were analyzed using SPSS and laser statistical software. According to the analysis of the research hypotheses, the results of the research are as follows: The performance of maintenance has a significant effect on the structure and dimensions of safety, health and environment in Iran Zamin Printing Industrial Group.
سازمان حفاظت محیط زیست استان مازندران. (1395). بررسی مشخصات، شرح فعالیت و ملاحظات زیست محیطی نیروگاه شهید سلیمی نکا. 21 صفحه.
سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان مازندران. (1394). موقعیت جغرافیایی و پیشینه تاریخی استان مازندران. 6صفحه.
جهاد کشاورزی شهرستان نکا. (1395). مساحت شهرستان نکا. 4 صفحه.
سعیدی، م.؛ کرباسی، ع.؛ سهراب، ت.؛ صمدی، ر. (1384). مدیریت زیست محیطی نیروگاه ها. وزارت نيرو- سازمان بهرهوري انرژي ايران (سابا). 348صفحه.
Sustainable Development Office, Environment Canada. (2010). Planning for a sustainable future: A federal sustainable development strategy for canadaEnvironment Canada.
Kalundborg Symbiosis. (2013, April). Kalundborg system: Evolution. Retrieved from http://www.symbiosis.dk/da/evolution .
Chertow, M. )2000(. Industrial symbiosis: Literature and taxonomy. Annual Review of Energy and Environment 25: 313–337.
Cˆote, R. and E. Cohen-Rosenthal).1998(. Designing eco-industrial parks: A synthesis of some experiences. Journal of Cleaner Production 6(3–4): 181–188.
Galloway D., (2011), Oakajee Industrial State Structure Plan, cartin university.
Gnanapragsam J., (2013), The city of hamiltons sustainable development through eco-industrial park, master of engineering and public policy MC Master university.
Heeres, R., Vermeulen W. & de Walle F. )2004(. Eco-industrial park initiatives in the USA and the Netherlands. Journal of Cleaner Production 12 (8–10) 985–996.
Saikku L., (2006), A Background Report for the Eco-Industrial Park Project at rantasalmi, Regional Council of EtelA-Savo 71.
Boix, M. & Montastruc, L. & Azzaro-Pantel, C. & Domenech, S.( 2014). Optimization methods applied to the design of Eco-industrial parks. Jurnal of cleaner production 87 (2015) 303-317.
Chen, F., Zhu, D., 2013. Theoretical research on low-carbon city and empirical study of Shanghai. Habitat Int. 37, 10.
Korhonen J. )2002(. Two paths to industrial ecology: applying the product- based and geographical approaches. Journal of Environmental Planning and Management 45 (1), 39–57.
Jelinski, L. W., Graedel, T. E., Laudise, R. A., McCall, D.W. & Patel, C. K. N. )1992(. Industrial ecology: Concepts and approaches. Proceedings of the National Academy of Sciences 89: 793–797.
Graedel, T. and B. Allenby. )1995(. Industrial ecology. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
Garner, A., & Keoleian, G. A. (1995). Industrial ecology: an introduction. Ann Arbor, Michigan: National Pollution Prevention Center for Higher Education, University of Michigan.
Erkman, S., 2001. Industrial ecology: a new perspective on the future of the industrial system. Swiss Medical Weekly 131, 531e538.
Sakr, D., Baas, L,. El-Haggar, S.,and Huisingh, D,.(2011). Critical success and limiting factors for eco-industrial parks: global trends andEgyptian context. Journal of cleaner production 19(2011) 1158-116.
Park, H., Won, J., 2007. Ulsan eco-industrial park: challenges and opportunities. Journal of Industrial Ecology 11 (3).
Gussow, D., Meyers, J., 1970. Industrial Ecology, vol. 1.
Hoffman, C., 1971. The Industrial Ecology of Small and Intermediate-sized Technical Companies: Implications for Regional Economic Development. Report Prepared for the Economic Development Administration COM-74-10680. Texas University,USA.
Watanabe, C., 1972. Industrial-ecology: Introduction of Ecology into Industrial Policy. Ministry of International Trade and Industry (MITI), Tokyo.
Haskins, C. (2008). Using systems engineering to address socio-technical global changes. NTNU, 1, 1-19.
Chertow, M. )2004(. Industrial symbiosis. In Encyclopediaof energy, edited by C. J. Cleveland. Oxford:Elsevier.
Lowe, E.( 2001). Handbook of industrial ecology. Eco-industrial Park Handbook for Asian Developing Countries. A Report to Asian Development Bank, Environment Department, Indigo Development, Oakland, CA.
Korhonena, J; Juha-Pekka Analysing the evolution of industrial ecosystems: concepts and application Ecological Economics 52 (2005) pp169– 186.
Faucheux, S; Nicola, I; Environmental technological change and governance in sustainable development policy Ecological Economics 27 (1998) pp. 243–256.
Raymond, P; Smolenaars, T; Supporting pillars for industrial ecosystems Journal of Cleaner Production Vol. 5 (1997) No. l-2, pp. 61-1.
پژوهش و فناوری محیط زیست،1399 5(8)، 127-137
| |||
بررسی تأثیر عملکرد نگهداری و تعمیرات بر شاخصهای HSE (مطالعه موردی: گروه صنعتی چاپ ایران زمین)
|
احسان مقدم11، رضا غلام نیا 2، زهرا عابدی3
|
1- دانشجوي كارشناسي‌ارشد، مدیریت HSE، دانشگاه علوم و تحقیقات، تهران، ايران 2- دانشیار، دانشکده بهداشت و ایمنی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران 3- استادیار، گروه مهندسی محیط زیست، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران |
چکیده |
پژوهش حاضر با هدف تأثیر عملکرد نگهداری و تعمیرات بر شاخصهای HSE در گروه صنعتی چاپ ایران زمین صورت گرفته است. بنابراين در ابتدا ابعاد و گویههای عملکرد تعمیر و نگهداری و HSE شناسائي شده و سپس روابط بين متغيرهاي شناسائي شده ارائه شده است. براي گردآوري دادههاي مربوط به سنجش متغيرهاي تحقيق از یک پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است، که در مجموع شامل 2 سازه، 10 بعد و 54 سوال است. براي بررسي روايي پرسشنامه از روش اعتبار محتوا و روایی سازه استفاده شده است. براي محاسبه پايايي از ضريب آلفاي كرونباخ استفاده شد و پايائي برابر 861/0 به‌دست آمد که پایایی پرسشنامه بسيار مطلوب ارزيابي شده است. جامعه آماري اين تحقيق شامل کارکنان و کارشناسان گروه صنعتی چاپ ایران زمین است. پس از اطمينان از روائي و پايائي مقياس‌هاي طراحي شده براساس محاسبات انجام شده، پرسشنامه‌ها در نمونه‌اي به حجم 108 نفر توزيع شد. براي تجزيه و تحليل دادههاي گردآوري شده و تعيين روابط بين متغيرها نيز از مدل معادلات ساختاری بهره گرفته شده است. همچنين تجزيه و تحليل دادههاي به‌دست آمده با استفاده از نرم‌افزار آماري SPSS و لیزرل صورت گرفته است. طبق تجزیه و تحلیل‌های صورت گرفته عملکرد تعمیر و نگهداری بر سازه و ابعاد ایمنی، بهداشت و محیط زیست در گروه صنعتی چاپ ایران زمین تأثیر معنادار دارد. |
كليد واژه‌ها: عملکرد نگهداری و تعمیرات، HSE، مدل معادلات ساختاری |
[1] * پست الکترونیکی نویسنده مسئول: ehsan.moghadam67@gmail.com
Journal of Environmental Research and Technology, 5(8)2020. 127-137
|
Investigation of the effect of repair and maintenance performance on the HSE indexes (Case study: Iran Zamin Printing Industrial Group) Ehsan Moghadam11*, Reza Gholamnia2, Zahra Abedi3
1- MSc Student of HSE Management, University of Science and Research, Tehran, Iran 2-Associate Professor, Faculty of Health and Safety, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran 3- Assistant Professor, Department of Environmental Engineering, Faculty of Engineering, University of Science and Research, Tehran, Iran |
Abstract The aim of this study was to investigation of the effect of maintenance performance on HSE indexes in Iran Zamin Printing Industrial Group. Therefore, at first the dimentions of maintenance and performance and HSE indexes were identified and then the relationships between the identified variables were presented. A researcher-made questionnaire was used to collect data related to the measurement of the research variables, which included a total of 2 structures, 10 dimensions and 54 questions. To investigation of the validity of the questionnaire, the content validation method and the structural validity method were used. Cronbach's alpha coefficient was used to reliability calculation and the reliability was equal to 0.861, which the reliability of the questionnaire has been evaluated as very desirable. The statistical population of this study includes employees and experts of Iran Zamin Printing Industrial Group. After confirming the validity and reliability of the designed scales based on the calculations performed, the questionnaires were distributed in a sample of 108 people. Structural equation modeling has been used to analyze the collected data and determine the relationships between the variables. Also, the obtained data were analyzed using SPSS and LISREL statistical software. According to the analysis of the research hypotheses: Repair and maintenance performance has a significant effect on the structure and dimensions of safety, health and environment in Iran Zamin Printing Industrial Group. |
Keywords: Maintenance and repair performance, Safety, Health and Environment (HSE), Structural Equation Model (SEM) |
|
[1] * Corresponding author E-mail address: ehsan.moghadam67@gmail.com
مقدمه
امروزه HSE در کشورهاي توسعه‌یافته و در حال توسعه به امري مهم بدل شده است که تأثیر بسزایی بر بهرهوري دارد. بنابراین بهبود مداوم در عملکرد HSE، از اهداف سازمانهاي موفق است (زندیه، 1390). یکی از آثارسوء صنعتی شدن افزایش روزافزون تعداد حوادث شغلی است (هودن و همکاران1، 2010). سالانه حدود 120 میلیون حادثه شغلی در سراسر دنیا رخ میدهد و بیش از 2 میلیون کارگر دچار معلولیت میشوند. هر سال حدود 170 میلیون روز کاری در سراسر جهان به خاطر حوادث ناشی از کار تلف میشوند و در هر ثانیه حداقل چهار نفر مجروح میشوند (محمود اقدم، 2013). حوادث شغلی علاوه برتحمیل خسارات انسانی، هزینههاي اقتصادي زیادي را نیز سبب میشوند. بر همین اساس سازمان بهداشت جهانی این مسئله را به‌عنوان یک اپیدمی در حوزه HSE تلقی میکند (زوهار2، 2010).
تمام دستگاه‌ها دارای عمر محدود هستند. زیرا از مجموعه‌ای از اجزای الکتریکی و مکانیکی، تشکیل شدهاند که هر لحظه امکان خرابی آن‌ها و در نتیجه از کار افتادگی دستگاه یا حتی کل سیستم وجود دارد (شهانقی و همکاران، 1390). ترکیب تمامی اقدامات فنی، اجرایی و مدیریتی در طول چرخه عمر تجهیز که هدفش نگهداری یا بازیابی تجهیز به وضعیتی است که آن تجهیز بتواند کارکردی مطابق انتظار داشته باشد (آسمانی، 1396). نگهداري و تعميرات يکي از مفاهيم اساسي در سازمانهاي پيشرفته و در حال حرکت به سمت کلاس جهاني است که از جايگاه ويژهاي در سطح مديران به‌ويژه مديران ارشد و کارکنان سازمان برخوردار است (ایران‌زاده و تقی‌پور، 1396). نگهداری و تعمیرات عبارت است از ترکیبی از فعالیت‌های فنی، مدیریتی و اجرایی در طول عمر وسیله، برای حفظ یا برگشتن به وضعیت مطلوب (شیخ علیشاهی و آزاده، 1394).
رشد روزافزون صنعت و به تبع آن پیچیدگی فرآیند تولید، زمینه را برای تکامل دانش نگهداری و تعمیرات فراهم ساخت که درصد زیادی از هرینه به نسبت هزینه‌ی تولید را برای سازمان در بر‌دارد (تقی‌پور و آوخ داستانی، 1398). اهميت مقوله نگهداري و تعميرات از آنجاست که مديريت کارآمد آن مي‌تواند در تداوم خطوط توليد و کاهش هزينه‌ها بسيار موثر باشد (شاکری و همکاران، 1398).
برای جلوگیری از تأثیرات منفی خرابی‌های غیر‌منتظره، نیاز به انتخاب روش مناسب تعمیرات و نگهداری برای تأسیسات و دارایی‌ها در صنایع مختلف است (شفیعی، 2015). تغییرات ایجاد شده برای بالا بردن کارایی ماشین‌آلات و بالا بردن ایمنی کارکنان شامل رشد سریع آگاهی درباره وسعت تأثیر خرابی تجهیرات بر HSE و افزایش آگاهی درباره کیفیت محصول و تعمیر و نگهداری است (جان موبری؛ ترجمه: زواشکیانی و آزادگان، 1391). بررسی مطالعات انجام شده نشان میدهد که ارتباط نزدیکی بین تعمیر و نگهداری (نت) و بروز حوادث عمده و بزرگ وجود دارد (آزاده و همکاران، 2007). در همین راستا در مطالعات مختلف مواردی نظیر افزايش عملكرد دستگاه و كاهش نظارت مستمر بر وضعيت دستگاه به واسطه استفاده از تجهيزات ايمني و همچنين افزايش ايمني كاربر و محيط را از مزایای طراحی و پیاده‌سازی برنامه تعمیر و نگهداری ذکر کرده‌اند (محمدفام و همکاران، 1396). با توجه به مطالب یاد شده انتخاب و تدوین استراتژی‌های مناسب تعمیر و نگهداری می‌تواند به عنوان یک رویکرد پیشگیرانه مناسب برای کاهش میزان بروز و شدت حوادث و ارتقای سطح HSE محسوب شود (فضل‌الله و همکاران، 1393).
امروزه هر سازمانی برای ادامه حیات و توسعه خود به داشتن نیروی انسانی سالم و کارآمد و بهکارگیری به‌جا و شایسته از این سرمایه نیازمند است و تحقق این امر تنها با اجرای برنامههایی در قالب مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست امکانپذیر است (پاک جو و همکاران، 1395). سازمان‌های مختلف چون مراکز بهداشتی و درمانی هرساله با میلیاردها دلار خسارات انسانی، تجهیزاتی و حیثیتی به علت حوادث و بیماری‌های ناشی از کار و رفع آلودگی‌های زیست‌محیطی ناشی از فعالیت‌های خود مواجه هستند. این خسارات از موانع مهم توسعه محسوب میشوند و لذا منطقی است که مدیریت بر جنبه‌های ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست نیز مدنظر قرار گیرند (عباسپور و همکاران، 1388).
امروزه شرکت‌ها پذيرفته‌اند که سيستم نگهداري و تعميرات نقش مهمي در دستيابي به اهداف سازماني و بهبود شاخص‌هاي قابليت اطمينان، کاهش زمان توقف تجهيزات، کيفيت توليدات، افزايش بهرهوري، ايمني تجهيزات و غيره ايفا مي‌کند (شفیعی نیک‌آبادی و همکاران، 1394). معمولاً تجهيزات بر اساس فرآيند زوال تدريجي با الگوي تصادفي دچار خرابي مي‌شوند. علاوه بر آن ممکن است عوامل اغتشاش محيطي مانند دما، رطوبت، فشار و نظاير آن با تغييرات غير‌قابل کنترل مواجه شده و الگوهاي خرابي را تغيير و يا تسريع کنند. از آن‌جائي که تخمين باقيمانده طول عمر تجهيز اهميت بسياري در موثر بودن برنامه‌ريزي نگهداري و تعميرات پيش‌بينانه دارد و اين برآورد متکي بر شناسائي الگوهاي تسريع شده خرابي مي‌بايست انجام شود (دیوسالار و رئیسی، 1395).
برنامه‌ريزي فعاليت‌هاي نگهداري و تعميرات، به خصوص براي سازمان‌ها و صنايع بزرگ اهميت زيادي دارد. چنانچه ملاحظات ايمني و اقتصادي را به‌طور هم زمان در نظر بگيريم، اهميت مسئله را از ديدگاه مدل‌سازان و مديران بيشتر مي‌سازد (شیخ علیشاهی و آزاده، 1394). جايگزيني ماشين به جاي انسان و اتوماسيون و هوشمند نمودن ماشين‌آلات در دنياي امروزه موجب شد كه آماده به كار بودن ماشين‌آلات در زنجيره ارائه خدمات به‌طور كامل توجه شود. نظر به اين كه نگهداري و تعميرات يكي از اركان مهم و اصلي بهرهوري است لذا مي‌توان به آن به‌عنوان يك فرهنگ كه سعي در بهبود شرايط موجود دارد نگاه كرد. فرهنگي كه به نيروي انساني مي‌آموزد چه جهتي را انتخاب كند و چه مسيري را بپيمايد تا بهترين و بيشترين بازدهي حاصل شود. با توجه به اين كه طرح لزوم بهبود و اداره نظام‌هاي متشكل از انسان، تاسيسات، ماشين‌آلات تجهيزات، معابر، ابنيه و مواد جهت ايجاد بهره‌برداري بهتر، افزايش عمر مفيد تجهيزات، كارايي نظام و نيز به‌كارگيري مطلوب منابع اعم از بودجه، پرسنل و غيره مستلزم وجود يك نظام مناسب برنامه‌ريزي، تجزيه و تحليل، كنترل و اعمال روش‌هاي صحيح مديريت است لذا تدوين يك نظام نگهداري و تعميرات موثر و پويا از اهميت به‌سزايي برخوردار بوده و اجتناب‌ناپذير است (ایزدی‌خواه و گرشاسبی، 1398). اهميت مقوله نگهداري و تعميرات از آنجاست که مديريت کارآمد آن مي‌تواند در تداوم خطوط توليد و کاهش هزينه‌ها بسيار موثر باشد (شاکری کناری و همکاران، 1398).
نگهداری و تعمیرات بخش اجتناب‌ناپذیر و ضروری برای فعالیت‌های هر واحد تولیدی است که می‌تواند از طریق روش‌های پیشگیرانه و یا واکنشی در پیشگیری و یا کنترل آسیب‌های ایمنی ناشی از فرسودگی و یا کاهش کارآیی تجهیزات مؤثر باشد (آسمانی، 1396). تعمیر و نگهداری به موقع و صحیح تجهیزات فعال در گروه صنعتی چاپ ایران زمین منجر به شناسایی و رفع به موقع نقص‌های احتمالی موجود خواهد شد که در این تحقیق سعی بر آن است تا تأثیرات عملکرد نگهداری و تعمرات بر روند HSE این شرکت مورد بررسی قرار گیرد. بنابراین این تحقیق بر آن شده است که تأثیر عملکرد تعمیرات و نگهداری را بر HSE و هر یک از ابعاد آن بررسی نماید.
مطالعاتی با موضوع مشابه انجام شده است که از آن تعداد می‌توان به این موارد اشاره کرد؛ ایزدی‌خواه و گرشاسبی (1398) به این نتیجه رسیدند که خصيصه‌هاي عمر دستگاه، نام ماشين و مدت زمان تا آخرين خرابي به‌عنوان مهمترين خصيصه‌ها در نظر گرفته شدهاند. بر اين اساس عمر دستگاه از اهميت ويژهاي برخوردار است. بابایی مراد و همکاران (1398) يک مدل رياضي و يک رويکرد عددي براي به‌دست آوردن هم زمان مقادير بهينه متغيرها استفاده کردند که به طور متوسط هزينه کل را به حداقل برساند و محدوديت دسترسي را برآورده کند و در مدل ارائه شده هزينه کل و متغيرهاي تصميم نسبت به هزينه موجودي حساس بوده ولي سناريوي محتمل نسبت به آن حساسيت کمي دارد. اسکندرزاده و ترکمان (1398) با بهره‌گيري از علم پايش وضعيت که در گذشته به واسطه نبود ابزار تحليلي مناسب مورد استفاده قرار نمي‌گرفت، عنوان کردند. در واقع با تلفيق مراقبت وضعيت، تحليل اطلاعات اسکادا و پردازش سيگنال يک روش جديد ارائه دادند که به‌واسطه‌ي پايش تمامي اجزا مکانيکي و الکتريکي هزينه‌هاي نگهداري و تعميرات کاهش مي‌يابد. شرافت و همکاران (1398) مدلي با چهار مقوله اصلي شامل؛ بازرسي، سرويس و نگهداري، خرابي مزمن، خرابي حاد و نحوه ارتباط آن‌ها طراحي کردند و از طريق نرم‌افزار FCMapper ميزان تأثير هريک از شرايط علي، ميانجي، راهبرد و پيامد بر يکديگر و روش‌هاي گوناگون دستيابي به پيامد در هر يک از مقوله‌هاي بازرسي، سرويس و نگهداري، خربي مزمن و خرابي حاد بررسي و در قالب سناريو ارائه دادند. واقف کودهی و همکاران (1398)، به کمک فضاي فازي جهت رويکرد جديد مديريتي تصميم برتر معين کردند. بر اساس اين تحقيقات منطبق با مدل فازي-انتخابي، «تجزيه و تحليل آماري اطلاعات ثبت شده از تجهيزات اولويت‌بندي شده»، با کسب نمره 4897/0 در ستون اهميت راهکارها، بهترين رويکرد روشک جهت اعمال مديريت صحيح در روند تعميرات و نگهداري تجهيزات موجود در صنعت توزيع برق معرفي کردند. شاکری و همکاران (1398) به این نتیجه رسیدند که دستگاه "ژنراتور" به عنوان دستگاه اصلي توليد برق در نيروگاه، با شاخص اولويت ريسک در بعد چهارم نمودار RPN-TI مي‌گيرد.
وانزا و موهوا3 (2017)، دریافتند حوادث مرتبط با تعمیر و نگهداری به‌دلیل اشتباهات، نقص فنی و استفاده نادرست از دستگاه‌ها رخ می‌داد. لذا ایشان بر اساس یافته‌ها و بررسی ادبیات گذشته، چارچوبی برای بهبود ایمنی حین عملیات تعمیر و نگهداری ارائه دادند. فلگ4 (2017)، بیان کردند بهینه سازی تعمیر و نگهداری، پتانسیل حوادث و درصد عدم اطمینان و عدم شناخت عوامل مؤثر بر خطر را کاهش میدهد. صیتی و همکاران5 (2017) یک مدل پیشنهادی برای رتبه بندی حالات خرابی در حالت فازی با استفاده از روش طراحی بدیهی در صنعت اتومبیل ارائه دادند. ایگراوه و اکی6 (2017) از روش ترکیبی طراحی بدیهی فازی و تاپسیس فازی برای انتخاب استراتژی نگهداری و تعمیرات پایدار در شرکت سیمان استفاده کردند. در این مقاله برای وزن‌دهی معیارها از روش وزن‌دهی آنتروپی فازی استفاده شده است. اوزکان و همکاران7 (2017) ابتدا با استفاده از روش ترکیبی تاپسیس تحلیل سلسله مراتبی- مهمترین تجهیزات انتخاب شدند و سپس برای تعیین مناسب‌ترین استراتژی نگهداری و تعمیرات برای بحرانی‌ترین تجهیزات الکتریکی در نیروگاه برق آبی از روش ترکیبی تحلیل سلسله مراتبی برنامه‌ریزی آرمانی استفاده کردند.
مدل مفهومی تحقیق در قالب شکل 1 ارائه شده است، طبق مدل ارائه شده، در این تحقیق تعمیر و نگهداری به‌عنوان متغیر مستقل بوده و بر اساس تحقیقات آقایی (1391)، شامل ابعاد بهبود متمرکز تعمیر و نگهداری، نت کیفی، نت مستقل خودکار، آموزش و مهارت کارکنان، ایمنی و محیط، نت برنامه‌ریزی شده، فعالیت‌های ادرای و پشتیبانی است. همچنین HSE به عنوان متغیر وابسته مورد بررسی قرار می‌گیرد و دارای ابعاد ایمنی، بهداشت و محیط زیست است.
شکل1- مدل مفهومی تحقیق. منبع (آقایی، 1391)
بر این اساس فرضیه‌ی تحقیق بدین صورت است که عملکرد تعمیر و نگهداری بر HSE و ابعاد آن ایمنی، بهداشت و محیط زیست در گروه صنعتی چاپ ایران زمین تأثیر معنادار دارد.
مواد و روش‌ها
پژوهش حاضر از نظر هدف در حيطه تحقيقات كاربردي است و با توجه به اينكه در اين پژوهش از روش‌هاي مطالعه كتابخانه‌اي و نيز روش‌هاي ميداني نظير پرسشنامه نیز استفاده می‌شود، مي‌توان بيان كرد كه پژوهش حاضر بر اساس ماهيت و روش، يک پژوهش توصيفي- پيمايشي است. به‌منظور جمع‌آوري اطلاعات موردنياز در اين تحقيق در زمينه ادبيات پژوهش و مباني نظري از مطالعه و اطلاعات کتابخانه‌ای گروه صنعتی چاپ ایران زمین‌اي و براي جمع‌آوري دادههاي ميداني از پرسشنامه استفاده می‌شود. جامعه آماری در این تحقیق کلیه کارکنان و کارشناسان گروه صنعتی چاپ ایران زمین هستند. برای تعیین حجم نمونه آماری این پژوهش و تحقیق از فرمول کوکران استفاده شده است، که با مدنظر قرار دادن اینکه جامعه آماری برابر 150 نفر است حجم نمونه 108 نفر به‌دست می‌آید که پرسشنامه میان این تعداد توزيع مي‌شود. در اين پژوهش براي جمع‌آوري دادههاي پژوهش از ابزار پرسشنامه8 استفاده شد.
در اين پژوهش براي بررسي روايي پرسشنامه از روش روايي صوري و محتوائي استفاده شد. بدين صورت كه پرسشنامه به تعدادي از صاحب‌نظران و اساتيد مديریت داده شده و از آن‌ها در مورد پرسش‌ها و ارزيابي فرضيه‌ها نظرخواهي شد كه به اتفاق پرسشنامه را تأييد کردند. همچنین برای تأييد پرسشنامه از تحلیل عاملی تأییدی استفاده شده است. همچنین برای بررسی پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است. ضريب آلفاي كرونباخ محاسبه شده در اين پژوهش، در يك مطالعه مقدماتي با توزيع 30 پرسشنامه، برای کلیه سوالات پرسشنامه برابر 861/0 محاسبه شده است. بنابراين پايائي پرسشنامه بسيار مطلوب ارزيابي شده است.
جدول 1- پرسشنامه تحقیق
سازه | بعد | سؤالات | منبع |
|---|---|---|---|
تعمیر و نگهداری | بهبود متمرکز تعمیر و نگهداری | سؤالات 1 تا 4 | آقایی و همکاران (1391) |
نت کیفی | سؤالات 5 تا 7 | ||
نت مستقل خودکار | سؤالات 8 تا 10 | ||
آموزش و مهارت کارکنان | سؤالات 11 تا 15 | ||
ایمنی و محیط | سؤالات 16 تا 17 | ||
نت برنامه‌ریزی شده | سؤالات 19 تا 26 | ||
فعالیت‌های اداری و پشتیبانی | سؤالات 27 تا 37 | ||
HSE | ایمنی | سؤالات 38 تا 47 | وثوقی و همکاران (1394) |
سؤالات 48 تا 50 | جعفرنیا و همکاران (1396) | ||
بهداشت | سؤالات 51 تا 58 | وثوقی و همکاران (1394) و پور‌اصغر سنگاچین (1394) و پائوریتسچ9 (2014) | |
محیط زیست | سؤالات 59 تا 66 |
روش‌های آماري مورد استفاده در اين پژوهش را مي‌توان به دو دسته روش‌هاي آماري استنباطي و روش‌هاي آماري توصيفي تقسيم کرد. تجزيه و تحليل دادههاي به‌دست آمده با استفاده از نرم‌افزار آماري SPSS و LISREL صورت گرفته است. همچنین برای بررسی وضعیت روایی پرسشنامه از تحلیل عاملی تأییدی و بررسی فرضیات تحقیق از مدل معادلات ساختاری استفاده شده است.
یافته‌های پژوهش
جدول 2 شامل آمار توصیفی برای همه متغیرهای به‌کار رفته در تحقیق نمایش داده شده است.
جدول2- آمار توصیفی متغیرهای تحقیق
متغیر | نماد | میانگین | انحراف معیار | واریانس | چولگی | کشیدگی | مقدار کولموگوروف- اسمیرنوف | وضعیت |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
بهبود متمرکز تعمیر و نگهداری | CMI | 655/3 | 598/0 | 357/0 | 279/0- | 228/0 | 107/0 | نرمال |
نت کیفی | Q | 654/3 | 753/0 | 567/0 | 826/0- | 293/1 | 145/0 | نرمال |
نت مستقل خودکار | IA | 562/3 | 688/0 | 473/0 | 068/0- | 036/0 | 115/0 | نرمال |
آموزش و مهارت کارکنان | STS | 583/3 | 690/0 | 476/0 | 022/0 | 604/0- | 074/0 | نرمال |
ایمنی و محیط | SE | 719/3 | 742/0 | 551/0 | 119/0- | 724/0- | 138/0 | نرمال |
نت برنامه‌ریزی شده | P | 581/3 | 648/0 | 420/0 | 144/0- | 435/0- | 056/0 | نرمال |
فعالیت‌های اداری و پشتیبانی | AS | 747/3 | 524/0 | 274/0 | 019/0- | 025/0 | 067/0 | نرمال |
تعمیر و نگهداری | NET | 654/3 | 478/0 | 228/0 | 115/0 | 640/0- | 089/0 | نرمال |
ایمنی | S | 392/3 | 648/0 | 420/0 | 090/0 | 517/0- | 063/0 | نرمال |
بهداشت | H | 662/3 | 547/0 | 299/0 | 108/0- | 795/0 | 066/0 | نرمال |
محیط زیست | E | 668/3 | 598/0 | 358/0 | 018/0- | 705/0- | 076/0 | نرمال |
HSE | HSE | 543/3 | 517/0 | 268/0 | 230/0 | 418/0- | 096/0 | نرمال |
جدول 1 نشان میدهد میانگین تمامی مولفه‌ها بالاتر از عدد 3 است و از آن‌جایی‌که در طیف 5 گزینه‌ای که انتخاب شده میانگین بالاتر از 3 نشان‌دهنده موافق بودن وضعیت آن متغیر در جامعه آماری است. بعد از تجزیه و تحلیل توصیفی داده‌ها، به تحلیل استنباطی داده‌ها پرداخته می‌شود. در تجزیه تحلیل استنباطی، فرضیه‌های تحقیق مورد ارزیابی و آزمون قرار می‌گیرند. در این قسمت برای مدل اندازهگیری ارتباط بین متغیرهای تحقیق از مدل معادلات ساختاری10 یا SEM استفاده شد (حافظی کن کت و قدمی، 1390و محسنین و اسفیدانی، 1393). مدل معادلات ساختاري نهایی براي سنجش رابطه سازه‌های اصلي تحقيق استفاده شده است. مدل نهایی در شکل 2 ارائه شده است. اين مدل با اقتباس از برونداد نرم‌افزار ليزرل ترسيم شده است.
شکل 2- نتايج تائيد مدل نهایی ارتباط بین متغیرهای تحقیق بر اساس فرضیه اصلی تحقیق
نتايج حاصل از سنجش معناداري دادههاي مدل نيز در شکل 3 ارائه شده است.
شکل 3- آماره t-value نتايج تائيد مدل نهایی ارتباط بین متغیرهای تحقیق بر اساس فرضیه اصلی تحقیق
- تأثیر معنادار عملکرد تعمیر و نگهداری بر HSE در گروه صنعتی چاپ ایران زمین
بر اساس شکل‌های 2 و 3 قدرت رابطه ميان عملکرد تعمیر و نگهداری و HSE در گروه صنعتی چاپ ایران زمین برابر 83/0 و آماره t آزمون نيز 95/10 به‌دست آمد. بنابراين فرضیه فوق تأیید می‌شود.
شکل 4- نتايج تائيد مدل نهایی ارتباط بین متغیرهای تحقیق بر اساس فرضیات فرعی تحقیق
نتايج حاصل از سنجش معناداري دادههاي مدل نيز در شکل 5 ارائه شده است.
شکل 5- آماره t-value نتايج تائيد مدل نهایی ارتباط بین متغیرهای تحقیق بر اساس فرضیات فرعی تحقیق
نتایج نیکویی برازش دو مدل در جدول شماره نمایش داده شده است.
جدول 3- شاخص‌هاي نيکوئي برازش مدل ساختاري فرضیات فرعی تحقیق
| شاخص برازندگي |
| RMSEA | GFI | AGFI | NFI | NNFI | IFI |
مقادير قابل قبول | بین 1 تا 3 | 1/0> | 9/0< | 9/0< | 9/0< | 9/0< | 0 – 1 | |
فرضیه اصلی | مقادير محاسبه شده | 2.797 | 040/0 | 93/0 | 92/0 | 99/0 | 96/0 | 97/0 |
فرضیات فرعی | مقادير محاسبه شده | 2.75 | 039/0 | 97/0 | 94/0 | 91/0 | 95/0 | 96/0 |
تأثیر معنادار عملکرد سیستم شبکه تعمیر و نگهداری بر ایمنی در گروه صنعتی چاپ ایران زمین
بر اساس نمودار‌های 4 و 5 قدرت رابطه ميان عملکرد سیستم تعمیر و نگهداری و ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست در گروه صنعتی چاپ ایران زمین برابر 88/0، 8/0 و 76/0 و آماره t آزمون نيز 90/10، 44/9 و 15/8 به‌دست آمد. بنابراين فرضیات فوق تأیید می‌شود.
بحث و نتیجه‌گیری
جهت بررسي و مطالعه ميزان حداكثر پراکنش آلاينده‌هاي NOx و SO2 فرض شده است که دبي جرمي هر يک از اين دو آلاينده در جهت باد غالب منتشر مي‌شود. لذا اين محاسبات با توجه به متوسط فاکتورهاي هواشناسي مؤثر در مدل‌سازي مشتمل بر سرعت باد، دماي محيط، رطوبت و درجه ابرناکي و ساعت کارکرد نيروگاه به تفکيک هر فصل انجام شده است. نتایج نشان داد که در نیروگاه نکا میانگین غلظت گاز NOx در واحد بخار μg/m3304 و در واحد سیکل ترکیبی μg/m377.75 و همچنین میانگین SO2 در واحد بخار μg/m3267.25 در طول سال است که هیچکدام از استانداردهای WHOو استانداردهای هوای پاک اروپایی را رعایت نمی‌کند. بيشترين مقادير انتشار مطابق نقشه‌هاي پراكنش آلاينده‌هاي گازي SO2 و NOx بصورت ساليانه و میانگین 3ساعته و 24 ساعته که در منطقه جنوب شرق نيروگاه بوده است كه با توجه به گلباد منطقه، اين رويداد در مدل انتشار گازهاي آلاينده خروجي از نيروگاه آشكار شده است. بنابراین در مدل ارائه شده، تاثير پراكنش اين آلاينده‌ها بر روي شهر نكا ناچيز است و بیشتر بر بخش‌هاي زاغمرز، نوروزآباد و عسگر آباد تأثير نامطلوب دارد. طراحی اکوپارک صنعتی منجر به ساماندهی شهری به‌عنوان محرک توسعه به کارگرفته میشوند. ساماندهی فضاهای صنعتی و شهری به یکپارچه‌سازی پروژه در زمینه و بسترش وابسته است. بنابراین برای محقق شدن معیارهای اصلی اکوپارک صنعتی باید تمامی صنایع یک منطقه در این راستا طراحی محیط‌زیستی و بهسازی شوند تا قابل قیاس با مطالعات جهانی در این زمینه باشد. با توجه به اینکه صنایع متعدد منطقه نکا از جمله کارخانه سیمان و کارخانه چوب که به همراه نیروگاه برق به عنوان صنایع پایه در توسعه شهری شناخته میشوند، آلودگی‌ها و مشکلات زیست‌محیطی حاصل از این صنایع در منطقه، گسترش تفکر اکوپارک صنعتی را امری الزامی و اجتناب‌ناپذی کرده است تا به پیوند طبیعت و پارک‌های صنعتی منجر شود.
منابع
سازمان حفاظت محیط زیست استان مازندران. (1395). بررسی مشخصات، شرح فعالیت و ملاحظات زیست محیطی نیروگاه شهید سلیمی نکا. 21 صفحه.
سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان مازندران. (1394). موقعیت جغرافیایی و پیشینه تاریخی استان مازندران. 6صفحه.
جهاد کشاورزی شهرستان نکا. (1395). مساحت شهرستان نکا. 4 صفحه.
سعیدی، م.؛ کرباسی، ع.؛ سهراب، ت.؛ صمدی، ر. (1384). مدیریت زیست محیطی نیروگاه ها. وزارت نيرو- سازمان بهرهوري انرژي ايران (سابا). 348صفحه.
Sustainable Development Office, Environment Canada. (2010). Planning for a sustainable future: A federal sustainable development strategy for canadaEnvironment Canada.
Kalundborg Symbiosis. (2013, April). Kalundborg system: Evolution. Retrieved from http://www.symbiosis.dk/da/evolution .
Chertow, M. )2000(. Industrial symbiosis: Literature and taxonomy. Annual Review of Energy and Environment 25: 313–337.
Cˆote, R. and E. Cohen-Rosenthal).1998(. Designing eco-industrial parks: A synthesis of some experiences. Journal of Cleaner Production 6(3–4): 181–188.
Galloway D., (2011), Oakajee Industrial State Structure Plan, cartin university.
Gnanapragsam J., (2013), The city of hamiltons sustainable development through eco-industrial park, master of engineering and public policy MC Master university.
Heeres, R., Vermeulen W. & de Walle F. )2004(. Eco-industrial park initiatives in the USA and the Netherlands. Journal of Cleaner Production 12 (8–10) 985–996.
Saikku L., (2006), A Background Report for the Eco-Industrial Park Project at rantasalmi, Regional Council of EtelA-Savo 71.
Boix, M. & Montastruc, L. & Azzaro-Pantel, C. & Domenech, S.( 2014). Optimization methods applied to the design of Eco-industrial parks. Jurnal of cleaner production 87 (2015) 303-317.
Chen, F., Zhu, D., 2013. Theoretical research on low-carbon city and empirical study of Shanghai. Habitat Int. 37, 10.
Korhonen J. )2002(. Two paths to industrial ecology: applying the product- based and geographical approaches. Journal of Environmental Planning and Management 45 (1), 39–57.
Jelinski, L. W., Graedel, T. E., Laudise, R. A., McCall, D.W. & Patel, C. K. N. )1992(. Industrial ecology: Concepts and approaches. Proceedings of the National Academy of Sciences 89: 793–797.
Graedel, T. and B. Allenby. )1995(. Industrial ecology. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
Garner, A., & Keoleian, G. A. (1995). Industrial ecology: an introduction. Ann Arbor, Michigan: National Pollution Prevention Center for Higher Education, University of Michigan.
Erkman, S., 2001. Industrial ecology: a new perspective on the future of the industrial system. Swiss Medical Weekly 131, 531e538.
Sakr, D., Baas, L,. El-Haggar, S.,and Huisingh, D,.(2011). Critical success and limiting factors for eco-industrial parks: global trends andEgyptian context. Journal of cleaner production 19(2011) 1158-116.
Park, H., Won, J., 2007. Ulsan eco-industrial park: challenges and opportunities. Journal of Industrial Ecology 11 (3).
Gussow, D., Meyers, J., 1970. Industrial Ecology, vol. 1.
Hoffman, C., 1971. The Industrial Ecology of Small and Intermediate-sized Technical Companies: Implications for Regional Economic Development. Report Prepared for the Economic Development Administration COM-74-10680. Texas University,USA.
Watanabe, C., 1972. Industrial-ecology: Introduction of Ecology into Industrial Policy. Ministry of International Trade and Industry (MITI), Tokyo.
Haskins, C. (2008). Using systems engineering to address socio-technical global changes. NTNU, 1, 1-19.
Chertow, M. )2004(. Industrial symbiosis. In Encyclopediaof energy, edited by C. J. Cleveland. Oxford:Elsevier.
Lowe, E.( 2001). Handbook of industrial ecology. Eco-industrial Park Handbook for Asian Developing Countries. A Report to Asian Development Bank, Environment Department, Indigo Development, Oakland, CA.
Korhonena, J; Juha-Pekka Analysing the evolution of industrial ecosystems: concepts and application Ecological Economics 52 (2005) pp169– 186.
Faucheux, S; Nicola, I; Environmental technological change and governance in sustainable development policy Ecological Economics 27 (1998) pp. 243–256.
Raymond, P; Smolenaars, T; Supporting pillars for industrial ecosystems Journal of Cleaner Production Vol. 5 (1997) No. l-2, pp. 61-1.
[1] Hovden et al.
[2] Zohar
[3] Mwanza & Mbohwa
[4] Flage
[5] Seiti et al.
[6] Ighravwe & Oke
[7] Özcanan et al.
[8] Questionire
[9] Pauritsch
[10] Structural Equation Model