ارزیابی و تحلیل اثرات محیطزیستی خیابان‌های شهری با استفاده از مدل تصمیم‌گیری چندمعیاره، مطالعه موردی: خیابان 58 متری اراک
محورهای موضوعی : ارزیابی اثرات زیست محیطیمریم حسینخانی 1 * , امیر انصاری 2 , امیر هدایتی آقمشهدی 3
1 - دانشگاه اراک
2 - دانشگاه اراک
3 - دانشگاه اراک
کلید واژه: ارزیابی اثرات, مدل چندمعیاره, روش تاپسیس فازی, روش پاستاکیا, روش ANP,
چکیده مقاله :
هدف از این تحقیق ارزیابی و برنامه ریزی خیابان های شهری شهر اراک است. در این پژوهش ارزیابی اثرات محیط زیستی با استفاده از سه روش ماتریس سریع، تاپسیس فازی و ANP که هر دو از روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره هستند انجام شد. فرآیند طی شده شامل: تعیین شاخص‌ها (با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای)، تعیین محدوده، معرفی گزینه ها، مطالعات وضعیت پایه محیط زیست، تعیین و پیش بینی اثرات، ارزیابی اثرات با سه روش یاد شده و تهیه گزارش است. در ادامه وضعیت موجود عوامل محیط زیست بررسی شد. سپس به‌وسیله چک لیست مهمترین عواملی که در صورت احداث خیابان 58 متری تحت تأثیر قرار می گیرند، شناسایی شدند و به‌عنوان معیار در ارزیابی اثرات خیابان انتخاب شدند. سپس با استفاده از سه روش ارزیابی سریع، تاپسیس فازی و ANP، به طور جداگانه ارزیابی اثرات محیط زیست انجام شد. در روش ماتریس سریع با توجه به اینکه تعداد اثرات منفی بیشتر از اثرات مثبت بود به اجرای پروژه رأی منفی داده شد. هر دو روش تاپسیس فازی و ANP، گزینه عدم اجرا بیشترین وزن و اولویت را به خود اختصاص داده است. اما در این میان روش ANP به دلیل توانایی در ایجاد یک شبکه با روابط متقابل بین معیارها و گزینه‌ها را در سطوح و جهات مختلف به عنوان روش مناسب برای ارزیابی اثرات محیط زیستی پروژه های مختلف معرفی شد.
The purpose of this research is assessing and planning the urban streets of Arak city. In this research, environmental impacts were assessed by using these three methods: Multi-criteria like rapid matrix, ANP and fuzzy TOPSIS that both of them are decision-making methods. The process that has been followed in this study includes, determining the indicators, (using library studies), specifying geographic area, introducing the options, studying the environmental basic conditions, indicating and predicting and impacts, assessing the impacts using the three mentioned methods and providing the report. In the following, the status of the environmental factors was investigated. Then, the most important factors that might be affected by 58-meter street construction were identified using checklist, and were selected as the criteria for impact assessment. Then environmental impact assessment was separately fulfilled by using three methods like rapid assessment (matrix), fuzzy TOPSIS and ANP. Due to the the more negative impacts relatively to the positive impacts in the rapid matrix method, the project was rejected. In both fuzzy TOPSIS and ANP methods the non-execution option has the most weight and preference. But among these methods, the ANP method is introduced as a suitable method for environment impacts assessment in different projects because of its ability to create a network with interaction between criteria and options at different levels and directions.
امینی، اژدر و همکاران. «ارائه مدل چندمعیاره برای ارزیابی اثرات محیط زیست جاده‌های آسفالت (مطالعه موردی: کمربندی شرقی همدان)، مهندسی حمل‌ونقل، تابستان 1393،4
آستانی، سجاد، ور، مریم و طالب زاده، فاطمه، «کاربرد روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره در محیط زیست»، اولین همایش ملی حفاظت و برنامه‌ریزی محیط زیست، بهار 1391- دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان- ایران
جمعه‌پور، محمود. "کتاب برنامه‌ریزی محیطی و پایداری شهری و منطقه‌ای (اصول، روش‌ها و شاخص‌های محیطی پایدار سرزمین). شماره 6. سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)؛ خرداد1398، 420
حسینی مهدی و همکاران. «ارزیابی تأثیرات زیست محیطی گسترش بی‌رویه شهرها (مطالعه موردی: پروژه مسکن مهر-شهر طرقبه). فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای،تابستان 1394، شماره 18
دلنواز محمد و خالصی جلیل. «استفاده از روش‌های کدگذاری و ماتریس لئوپولد جهت ارزیابی اثرات زیست محیطی احداث بزرگراه طبقاتی شهید صدر تهران». نشریه مهندسی عمران و محیط‌زیست، پاییز 1395، شماره84
رمضان‌زاده، حبیب‌الله، مولائی، علیرضا و محمدمولائی، علی. «حمل‌ونقل شهری اثرات و راهکارهای زیست محیطی آن». اولین کنفرانس ملی شهرسازی، مدیریت شهری و توسعه پایدار، 1391، تهران- موسسه ایرانیان- انجمن معماری ایران
شهرداری اراک. «تهیه الگوهای حجمی و ضوابط احداث بنا و بدنه سازی خیابان 55 متری». شهرسازی، معماری و گردشگری پایدار، 1392
فلاحتکار، سامره و همکاران. «ارزیابی اثرات زیست محیطی احداث آزادراه قمیشلو با استفاده از روش ماتریس LCOID و چک لیست». آمایش سرزمین، بهار و تابستان1389، شماره 2، دوره 2
فنی، زهره و مولودی جمشید.« ارزیابی محیط زیست شهری در قالب قوانین و ضوابط با تأکید بر آلودگی هوا». دو فصلنامه مدیریت شهری، پاییز و زمستان 1388، شماره 24، دوره 7
کوپاهی، مجید.« نقش الگوهای شبیه‌سازی در ارزیابی اثرات زیست محیطی طرح‌های عمرانی». محیط شناسی، 1366، شماره 2، دوره2
کیوانی، ناصر. «ضوابط استانداردهای زیست محیطی در زمینه محیط انسانی».دایره سبز؛1383، 158
محمدی ده چشمه، مصطفی و همکاران. «ارزیابی شاخص‌های ناپایداری زیست محیطی در کلانشهر اهواز». محیط شناسی، تابستان 1394، شماره 2، دوره 41
مخدوم، مجید. «الگوی ارزیابی تغییرات محیط زیست». محیط شناسی، تابستان1361، شماره11، دوره11
مظلوم، بی بی زهرا و میکائیلی، علیرضا. «روش‌های ارزیابی اثرات محیطزیستی (مزایا و معایب). دومین کنفرانس برنامه ریزی و مدیریت محیط زیست، 1391-دانشگاه تهران- ایران
ملکوتی ماندانا و همکاران. "ارزیابی اثرات محیط زیستی آزادراه امام زاده‌هاشم-انزلی با دو روش چک فهرست ADHOC و روی هم گذاری نقشه‌ها با کاربرد GIS". پایان نامه کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی محیط زیست، 1384، دانشکده محیط زیست-دانشگاه تهران
Banar, M, Kose ,B M, Ozkan A and Acar, I P (2007). Choosing a municipal landfill site by analytic network process. Environ Geol journal, 52: 747– 751
Chen ,C.T and Huang ,S.F (2006). A fuzzy aroach for sulier evaluation and selection Application of Taiwan machinery firms. International journal of uncertainty, fuzziness and kwledge-based systems, 13(2): 225-240
Jensen ,A and Laursen, k (1998). Use of the Rapid Impact Assessment Method (RIAM) on the fly ash landfill at the power station Vestkraft I/S in Esbjerg. Danish Environmental Protection Agency,23: 49
Khan, Sh and Faisal, M N (2008). An analytic network process model for municipal solid waste disposal options. Waste Management journal, 23: 11-98
Pastakia, C (1998). The Rapid Impact Assessment Matrix (RIAM)- A New Tool for Environmental
Patil, S.K and Kant, R (2014). A fuzzy AHP-Topsis framework for ranking the solutions of knowledge management adoption in supply chain to overcome is barriers, Expert systems with Applications, 41(2): 679-693
Sutciiffel, L (2009). Development of a framework for assessing sustainability in new product development. International conference on engineering disign. Stanford university USA
Wolfslehner, B, Vacik, H and Lexer ,MJ (2005). Application of the analytic network process in multicriteria analysis of sustainable forest management. Forest Ecology and Management, 207: 157–170
Zebardast, L (2004). The Assessment of Anzali watershed change using remote sensing and management approaches. MS Thesis. Tehran University, 124