ارزیابی و اولویتبندی نقش زیرساختها در توسعه محورهای (کریدورهای) گردشگری مورد نمونه: محور خرم آباد به اصفهان در محدوده استان لرستان
محورهای موضوعی : آمایش سرزمین
امیر حسینیان راد
1
(دانشگاه لرستان)
حکمت امیری
2
(گروه شهرسازی دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران)
مریم بیرانوندزاده
3
(دانشگاه شهید بهشتی)
سمیه تیموری
4
(دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه خوارزمی )
کلید واژه: قابلیت‌های گردشگری, زیرساختها, توسعه, محور خرم آباد- اصفهان,
چکیده مقاله :
توسعه گردشگری یکی از عوامل مهم رشد اقتصادی در بسیاری از کشورهاست. محور شهرهای خرم آباد- اصفهان به عنوان یکی از محور های گردشگری مهم در ایران، با دارا بودن پتانسیلهای قابل توجه از جمله آبشارها، سد، جاذبههای مذهبی و تاریخی نیازمند تجهیز زیرساخت های گردشگری است، به گونهای که با تجهیز این زیرساختها، بهره بهینه از این قابلیتها برده شود. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی نقش زیرساخت های گردشگری در توسعه محورگردشگری خرم آباد به اصفها تدوین شده است. مطالعه حاضر از نظر ماهیت تحلیلی مبتنی بر روش پیمایشی است ؛ گردآوری داده ها از نوع ترکیبی است. اطلاعات نظری موردنیاز از طریق روش اسنادی و کتابخانه ای به دست آمده است. در روش میدانی بنا به ماهیت موضوع از بازدید میدانی و پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، شامل 33 نفر از کارشناسان متخصص و خبره مرتبط با موضوع پژوهش در شهرستانهای الیگودرز، ازنا و دورود بود که بر اساس نمونه برداری هدفمند تدریجی انتخاب شده اند. برای تحلیل بهره گرفته شده است. یافته های تحقیق نشان داد که از بین زیرساختهای AHP دادهها از ابزار اثرگذار بر محور گردشگری خرم آباد- اصفهان، مؤلفه دسترسی فیزیکی به جاذبه های توریستی، وجود پارکینگهای کنار جادهای، امکانات اقامتی (هتل ، مهمانپذیر)، خدمات پذیرایی (رستوران، چایخانه و...) و وجود زیرساختهای اطلاع رسانی به ترتیب اهمیت از اثرگذاری بیشتری نسبت به سایر مؤلفه ها (وجود زیرساختهای ورزشی، دسترسی به شبکه اینترنت، تبلیغات و جذب سرمایه گذار دولتی و خصوصی) بر توسعه گردشگری این محور برخوردارند.
Tourism development is a key factor for economic growth in many countries. The Khorramabad-Isfahan corridor, as one of the important tourism corridors in Iran, has significant potential including waterfalls, dams, religious and historical attractions. However, it requires the development of tourism infrastructure to make optimal use of these capabilities. In this regard, the research aims to evaluate the role of tourism infrastructure in developing the Khorramabad-Isfahan tourism corridor. The study is an analytical research based on a survey method. Data collection is a mixed type. The theoretical information required was obtained through a documentary and library method. In the field method, due to the nature of the subject, field visits and questionnaires were used. The statistical population of the research consisted of 30 experts and specialists related to the research topic in the cities of Aligoudarz, Azna, and Doroud, who were selected based on purposive gradual sampling. AHP tool was used to analyze the data. The findings of the study showed that among the infrastructures affecting the Khorramabad-Isfahan tourism corridor, the components of physical access to tourist attractions, roadside parking, accommodation facilities (hotels, guesthouses), catering services (restaurants, teahouses, etc.), and the existence of information infrastructures are respectively more effective than other components on the development of tourism (existence of sports infrastructure, access to the internet, advertising, and attracting public and private investors) in this corridor.
احمدی، محمدرضا (1399). نقش مسیرهای گردشگری شبانه در اقتصاد شهری (نمونه موردی: بافت تاریخی شیراز). پژوهش‌های گردشگری و توسعه پایدار، 9(3)، 41-52.
تقوایی، مسعود؛ رنجبردستنایی، محمود (1389). تحلیلی بر پراکنش امکانات و خدمات مسیر گردشگری شمال شرق استان چهارمحال و بختیاری. پژوهش و برنامه ریزی شهری، 1(1)، 21-48.
دبیرخانه شورای عالی آمایش سرزمین (1399) سند آمایش استان لرستان. تهران: سازمان برنامه و بودجه کشور.
سعیده زرآبادی، زهرا سادات؛ مسعودیان، مستوره سادات (1401). ارزیابی مؤلفه‌های مؤثر در طراحی مسیرهای گردشگری میراثی (موردپژوهی: محور تاریخی، فرهنگی و گردشگری جلفا). گردشگری و توسعه, 11(4), 33-49.
طالبی، خاطره؛ سرتیپی پور، محسن؛ آزاد، میترا (1401). تعیین مسیرهای گردشگری با روش کمترین فاصله از بهترین تصمیم نمونۀ موردی: شهرستان تاریخی دامغان. گردشگری و توسعه, 11(3), 207-224. doi
عالی، نگین؛ صادقی، لقمان (1400). ارزیابی میزان تأثیرگذاری عوامل موثر بر توسعه اکوتوریسم در نواحی روستایی (مطالعه موردی: مسیر گردشگری اورامانات). فصلنامه مسکن و محیط روستا, 40(174), 15-28.
علیزاده، رضا؛ ایزدی، حسن؛ آراسته، مجتبی (1399). رتبه‌بندی ظرفیت گردشگری ورزشی طبیعت‌محور در مسیرهای گردشگری استان لرستان. گردشگری و توسعه, 9(4), 249-268.
فاضلی، احسان؛ کردشاکری، پرنیان؛ بزرگ‌زاده‌یزدی، نگار (1394). ارائه مسیرهای بهینه گردشگری شهر مشهد از طریق شناسایی و سنجش عناصر دارای پتانسیل گردشگری. فضای گردشگری, 14(4), 13-37.
محمدی، محمود؛ چنگلوایی، یونس (1392). ارزیابی مولفه¬های کیفیت فضای شهری بر میزان مطلوبیت مسیرهای پیاده گردشگری (مورد پژوهی اولویت¬بندی مسیرهای گردشگری پیاده در شهر اصفهان). معماری و شهرسازی ایران، (5)، 15-32.
Abbas, J., Mubeen, R., Iorember, P. T., Raza, S., & Mamirkulova, G. (2021). Exploring the impact of COVID-19 on tourism: transformational potential and implications for a sustainable recovery of the travel and leisure industry. Current Research in Behavioral Sciences, 2, 100033. https://doi.org/10.1016/j.crbeha.2021.100033
Addoun, M., Chachour, M., & Zerouala, M. S. (2023). A strategy for the design of a cultural tourist route. Case study of the city of Tlemcen in Algeria. PASOS Revista de Turismo y Patrimonio Cultural, 21(4), 743-765. http://dx.doi.org/10.25145/j.pasos.2023.21.051
Barvinok, N. (2023). Assessmnet of Tourist and recreational Pptential And Tourist Infrastructure nN Individual United Territorial Communites of Kirovograd Region. Economies’ Horizons, (2(24), 4–20. https://doi.org/10.31499/2616-5236.2(24).2023.281149
Briedenhann, J., & Wickens, E. (2004). Tourism routes as a tool for the economic development of rural areas—vibrant hope or impossible dream? Tourism management, 25(1), 71-79. https://doi.org/10.1016/S0261-5177(03)00063-3
Britton, S. (1982). The Political Economy of Tourism in the Third World. Annals of Tourism Research 9 (3): 331–358. doi:10.1016/0160-7383(82)90018-4
Chan, R. C., & Bhatta, K. D. (2021). Trans-Himalayan connectivity and sustainable tourism development in Nepal: a study of community perceptions of tourism impacts along the Nepal–China Friendship Highway. Asian Geographer, 1-22. https://doi.org/10.1080/10225706.2021.1943470
Chan, R., and K. D. Bhatta. (2013). Ecotourism Planning and Sustainable Community Development: Theoretical Perspective for Nepal. South Asian Journal of Tourism and Heritage 6 (1): 69–96.
Chang, D. Y. (1992). Extent Analysis and Synthetic Decision, Optimization Techniques and Applications. Vol. 1, World Scientific, Singapore, 352.
Duarte-Duarte, J. B., Talero-Sarmiento, L. H., & Rodríguez-Padilla, D. C. (2021). Methodological proposal for the identification of tourist routes in a particular region through clustering techniques. Heliyon, 7(4). https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2021.e06655
Dunets, A. N., Vakhrushev, I. B., Sukhova, M. G., Sokolov, M. S., Utkina, K. M., & Shichiyakh, R. A. (2019). Selection of strategic priorities for sustainable development of tourism in a mountain region: concentration of tourist infrastructure or nature-oriented tourism. Entrepreneurship and Sustainability Issues, 7(2), 1217. DOI: 10.9770/jesi.2019.7.2(29)
ECI Africa (2006). Community-based tourism. Unpublished draft report for FRIDGE, Johannesburg. Gibson, L., Lynch, P. A., & Morrison, A. (2005). The local destination tourism network: Development issues. Tourism and Hospitality Planning & Development, 2(2), 87–99.
Fafurida, F., Ineke, P., & Winda, F. N. (2018). Analysis of Availability of Tourism Infrastructure: Comparative Study in Joglosemar Area. KnE Social Sciences, 3 (10), 91–101. http://dx.doi.org/10.18502/kss.v3i10.3121
Fagence, M. (1991). Rural Tourism and the Small Country Town. Tourism Recreation research 16 (1). 34-43 https://doi.org/10.1080/02508281.1991.11014600
Getz, D. and Page, S. J. (1997). The Business of Rural Tourism. In: Page and Getz. New York: International Thomson Business Press, pp.191-205
Gilbert, D. (1989). Rural Tourism and Marketing: Synthesis and New Ways of Working. Tourism Management, 10(1), 39-50 https://doi.org/10.1016/0261-5177(89)90033-2
Ginting, N., & Sasmita, A. (2018). Developing tourism facilities based on geotourism in Silalahi Village, Geopark Toba Caldera. In IOP Conference Series: Earth and Environmental Science (Vol. 126, No. 1, p. 012163). IOP Publishing. DOI 10.1088/1755-1315/126/1/012163
Greffe, X. (1994). Is Rural Tourism a Lever for Economic and Social Development? Journal of Sustainable Tourism, 2, 23-40 https://doi.org/10.1080/09669589409510681
Gunn C. A. (1979). Tourism Planning. New York: Crane Russak & Co.
Hall, C. M., Mitchell, R., & Sharples, L. (2003). Consuming places: The role of food, wine and tourism in regional development. In C. M. Hall, L. Sharples, R. Mitchell, N. Macionis, & B. Camborne (Eds.), Food tourism around the world: Development, management, and markets (pp. 25–59). London: Butterworth-Heinemann
Hardy, A. (2003). An investigation into the key factors necessary for the development of iconic touring routes. Journal of Vacation Marketing, 9, 314–330. https://doi.org/10.1177/135676670300900402
Hill, B.J. and Gibbons, D. (1994). Sustainable Tourism Heritage Trails in Nebraska. Building a sustainable World through Tourism. Montreal: Second Global Conference
Hummelbrunner, R. and Miglbauer, E. (1994). Tourism Promotion and Potential in Peripheral Areas: The Austrian case. Journal of Sustainable Tourism, 2, 41-50
Khadaroo, J., & Seetanah, B. (2007). Transport infrastructure and tourism development. Annals of tourism research, 34(4), 1021-1032. https://doi.org/10.1016/j.annals.2007.05.010
Khairi, M., & Darmawan, D. (2021). The Relationship Between Destination Attractiveness, Location, Tourism Facilities, And Revisit Intentions. Journal of Marketing and Business Research (MARK), 1(1), 39-50. https://doi.org/10.3390/su13115780
Kinash, I. P., Arkhypova, L. M., Polyanska, A. S., Dzoba, O. G., Andrusiv, U. Y., & Iuras, I. I. (2019, February). Economic evaluation of tourism infrastructure development in Ukraine. In IOP Conference Series: Materials Science and Engineering (Vol. 477, No. 1, p. 012020). IOP Publishing. DOI 10.1088/1757-899X/477/1/012020
Lew, A. (1991). Scenic Routes and rural development in the US. Tourism recreation research, 16(2) 23-30 https://doi.org/10.1080/02508281.1991.11014623
Liu, S., & Gao, B. (2022). Econometric Analysis of Leisure Agriculture and Rural Tourism Scenery Based on Spatial Data Analysis. Computational intelligence and neuroscience, 2022, 2286803. https://doi.org/10.1155/2022/2286803
Long, P.T., Perdue, R.R., and Allen, L. (1990) Rural Resident Perceptions and Attitudes by Community Level of Tourism. Journal of Travel Research, 1990, 3-9 https://doi.org/10.1177/004728759002800301
Lourens, M. (2007). Route tourism: a roadmap for successful destinations and local economic development. Development Southern Africa, 24(3), 475-490. https://doi.org/10.1080/03768350701445574
Mačerinskienė, A. (2008). Infrastructure development on the water tourism routes. The 7th International Conference Faculty of Environmental Engineering Vilnius Gediminas Technical University.
Mandić, A., Mrnjavac, Ž., & Kordić, L. (2018). Tourism infrastructure, recreational facilities and tourism development. Tourism and hospitality management, 24(1), 41-62. DOI: 10.20867/thm.24.1.12
Meyer, D. (2004). Tourism routes and gateways: Key issues for the development of tourism routes and gateways and their potential for pro-poor tourism. Overseas Development Institute, London.
Meyer-Cech, K. (2003). Food trails in Austria. In C. M. Hall, L. Sharples, R. Mitchell, N. Macionis, & B. Camborne (Eds.), Food tourism around the world: Development, management, and markets (pp. 149– 157). London: Butterworth-Heinemann
Miossec, J. M. (1977). Un model de l’espace touristique. Espace géographique, 6, 41-48. http://dx.doi.org/10.3406/spgeo.1977.1690
Murray, M., & Graham, B. (1997). Exploring the dialectics of route-based tourism: The Camino de Santiago. Tourism Management, 18, 513–524. https://doi.org/10.1016/S0261-5177(97)00075-7
Nagy, K. (2012). Heritage Tourism, Thematic Routes and Possibilities for Innovation (February 1, 2012). Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=3639435 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3639435
Novikov, S., & Osina, V. (2021). Classification of objects of tourism infrastructure in rural areas based on the use of historical, architectural and natural landscape potential on the example of Novosheshminsky region of the Republic of Tatarstan. In E3S Web of Conferences (Vol. 274, p. 01030). EDP Sciences. https://doi.org/10.1051/e3sconf/202127401030
Olsen, M. (2003). Tourism themed routes: A Queensland perspective. Journal of Vacation Marketing, 9, 331–341. https://doi.org/10.1177/135676670300900403
Poon, A. (1993). Tourism, technology and competitive strategies, Wallingford. CAB International
Reed, M. G. (1999). Collaborative tourism planning as adaptive experiments in emergent tourism settings. Tourism Recreation Research 48:3, pages 352-367. https://doi.org/10.1080/09669589908667343
Rogerson, C. M. (2007 Tourism Routes as Vehicles for Local Economic Development in South Africa: The Example of the Magaliesberg Meander. Urban Forum 18, 49–68. https://doi.org/10.1007/s12132-007-9006-5
Ross, D., Saxena, G., Correia, F., & Deutz, P. (2017). Archaeological tourism: A creative approach. Annals of Tourism Research, 67, 37-47. https://doi.org/10.1016/j.annals.2017.08.001
Rowen, I. (2016). The geopolitics of tourism: Mobilities, territory, and protest in China, Taiwan, and Hong Kong. Annals of the American Association of Geographers, 106(2), 385-393.
Shen, P., Yin, P., & Niu, B. (2023). Assessing the Combined Effects of Transportation Infrastructure on Regional Tourism Development in China Using a Spatial Econometric Model (GWPR). Land, 12(1), 216.
Telfer, D. J., and R. Sharpley. (2008). Tourism and Development in the Developing World. Oxon, UK: Routledge.
Timothy, D. (1998). Cooperative tourism planning in a developing destination. Journal of Sustainable Tourism, 6(1), 52–68. https://doi.org/10.1080/09669589808667301
Vana, M. V., & Malaescu, S. (2016). Cultural thematic tourism itineraries: Mediators of success. Procedia Economics and Finance, 39, 642-652. https://doi.org/10.1016/S2212-5671(16)30311-2
Zheng, W., & Liao, Z. (2019). Using a heuristic approach to design personalized tour routes for heterogeneous tourist groups. Tourism Management, 72, 313-325. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2018.12.013
پژوهش و فناوری محیط‌زیست، 1402،(14)8، 75-91
| |||
ارزیابی و اولویتبندی نقش زیرساختها در توسعه محورهای (کریدورهای) گردشگری مورد نمونه: محور خرم‌آباد به اصفهان در محدوده استان لرستان
|
| ||
1- استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه لرستان 2- استادیار گروه شهرسازی، دانشگاه لرستان 3- دکتری جغرافیا و برنامهریزی شهری و پژوهشگر جهاد دانشگاهی، واحد لرستان 4- دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه خوارزمی | ||
چکیده | اطلاعات مقاله | |
توسعه گردشگری یکی از عوامل مهم رشد اقتصادی در بسیاری از کشورهاست. محور شهرهای خرم آباد- اصفهان به عنوان یکی از محورهای گردشگری مهم در ایران، با دارا بودن پتانسیلهای قابل توجه از جمله آبشارها، سد، جاذبههای مذهبی و تاریخی نیازمند تجهیز زیرساختهای گردشگری است، به گونهای که با تجهیز این زیرساختها، بهره بهینه از این قابلیتها برده شود. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی نقش زیرساختهای گردشگری در توسعه محورگردشگری خرم آباد به اصفهان تدوین شده است. مطالعه حاضر از نظر ماهيت تحليلي مبتني بر روش پيمايشي است؛ گردآوري دادهها از نوع تركيبي است. اطلاعات نظري موردنياز از طريق روش اسنادی و كتابخانهاي به دست آمده است. در روش ميداني بنا به ماهيت موضوع از بازدید میدانی و پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، شامل30 نفر از کارشناسان متخصص و خبره مرتبط با موضوع پژوهش در شهرستانهای الیگودرز، ازنا و دورود بود که بر اساس نمونه‌برداری هدفمند تدريجي انتخاب شدهاند. برای تحلیل دادهها از ابزار AHP بهره گرفته شده است. یافتههای تحقیق نشان داد که از بین زیرساختهای اثرگذار بر محور گردشگری خرم آباد- اصفهان، مؤلفه دسترسی فیزیکی به جاذبههای توریستی، وجود پارکینگهای کنار جادهای، امکانات اقامتی (هتل، مهمانپذیر)، خدمات پذیرایی (رستوران، چایخانه و...) و وجود زیرساختهای اطلاع رسانی به ترتیب اهمیت از اثرگذاری بیشتری نسبت به سایر مؤلفهها (وجود زیرساختهای ورزشی، دسترسی به شبکه اینترنت، تبلیغات و جذب سرمایهگذار دولتی و خصوصی) بر توسعه گردشگری این محور برخوردارند. |
نوع مقاله: پژوهشی تاریخ دریافت: 20/04/1402 تاریخ پذیرش: 25/11/1402 دسترسی آنلاین: 18/01/1403
كليد واژه‌ها: قابلیت‌های گردشگری، زیرساختها، توسعه، محور خرم آباد- اصفهان | |
| ||
[1] *پست الکترونیکی نویسنده مسئول: hoseinianrad.a@lu.ac.ir
Journal of Environmental Research and Technology, 8(14)2023. 75-91
|
Evaluation and prioritization of the role of infrastructures in the development of tourism axis (corridors): Case study: Khorram Abad to Isfahan axis in Lorestan province
Amir Hoseinian Rad1*, Hekmat Amiri2, Maryam Beyranvandzadeh3, Somayeh Teymori41 1- Assistant Professor, Department of Geography, Lorestan University, Lorestan, Iran 2- Assistant Professor, Urban Planning Department, Lorestan University, Lorestan, Iran 3- Ph.D. in geography and urban planning and ACECR researcher, Lorestan branch, Lorestan, Iran 4- Ph.D. in Geography and Urban Planning, Kharazmi University, Lorestan, Iran | |||
Article Info | Abstract | ||
Article type: Research Article
Keywords: Tourism potential, Infrastructure, Development, Khorramabad-Isfahan corridors | Tourism development is a key factor for economic growth in many countries. The Khorramabad-Isfahan corridor, as one of the important tourism corridors in Iran, has significant potential including waterfalls, dams, religious and historical attractions. However, it requires the development of tourism infrastructure to make optimal use of these capabilities. In this regard, the research aims to evaluate the role of tourism infrastructure in developing the Khorramabad-Isfahan tourism corridor. The study is an analytical research based on a survey method. Data collection is a mixed type. The theoretical information required was obtained through a documentary and library method. In the field method, due to the nature of the subject, field visits and questionnaires were used. The statistical population of the research consisted of 30 experts and specialists related to the research topic in the cities of Aligoudarz, Azna, and Doroud, who were selected based on purposive gradual sampling. AHP tool was used to analyze the data. The findings of the study showed that among the infrastructures affecting the Khorramabad-Isfahan tourism corridor, the components of physical access to tourist attractions, roadside parking, accommodation facilities (hotels, guesthouses), catering services (restaurants, teahouses, etc.), and the existence of information infrastructures are respectively more effective than other components on the development of tourism (existence of sports infrastructure, access to the internet, advertising, and attracting public and private investors) in this corridor. | ||
| |||
[1] * Corresponding author E-mail address: hoseinianrad.a@lu.ac.ir
مقدمه
در سال 2020، گردشگری با موانع جدی در توسعه خود در سراسر کره زمین روبرو بود (عباس1 و همکاران، 2021). کاهش گردشگران جهانی منجر به تغییر جهت‌گیری از گردشگری بین‌المللی به گردشگری داخلی شده است که به این گردشگری انگیزه قدرتمندی برای توسعه میدهد (نوویکوف و اوسینا2، 2021). توسعه محورهای موضوعی گردشگری3 به عنوان جاذبههای گردشگری در سالهای اخیر برجسته شده است. یکی از اهداف کلیدی این محورها، جدای از جذب گردشگران به یک منطقه، ایجاد جاذبههای متعددی است که به‌طور مستقل پتانسیل جذب بازدیدکنندگان به علت کمبود زمان و افزایش هزینه را ندارند. استفاده از اثر هم‌افزایی می‌تواند قدرت کشش بیشتری را برای بازدید آن جاذبه ایجاد کند و همچنین منافع اقتصادی بازدیدکنندگان را بین تعداد بیشتری از میزبانان توزیع میکند (میر4، 2004). شکلگیری محورهای گردشگری تحت تأثیر عوامل زیادی است. گان5 (1979) گردشگری را به عنوان یک فعالیت اقتصادی تعریف میکند که باید از دو طرف، طرف تقاضا و طرف عرضه دید. علاوه‌براین، گان اظهار داشت که موفقیت در بهبود گردشگری در یک منطقه بستگی زیادی به توانایی برنامه‌ریز در ادغام هر دو محور در یک برنامه بهبود گردشگری دارد (فافوریدا6 و همکاران، 2018). عامل کلیدی در نظر گرفتن ترجیحات ناهمگون گروههای گردشگری است (وانا و مالاسکو7، 2016). ژنگ8 و لیو9 (2019) به رویکرد اکتشافی برای طراحی مسیرهای گردشگری شخصی برای گروههای گردشگری ناهمگن توجه میکنند. این رویکرد می‌تواند برنامه‌های سفر متنوع‌تر، واقعی‌تر و شخصی‌شده‌تر را برای گروههای گردشگری فراهم کند. دومین عامل مهم، وضعیت میراث مادی قلمروی است که مسیرها در آن ایجاد خواهند شد (رز10 و همکاران، 2017) عامل سوم هنگام ایجاد مسیر، لزوم تهیه فهرستی از تمام اشیایی است که در طول مسیر مورد استفاده قرار خواهند گرفت. چنین اشیایی شامل انواع زیرساختهای گردشگری است: اقامتگاه‌های گردشگری، موسسات پذیرایی، حمل و نقل، سرگرمی و ناوبری. (نوویکوف و اوسینا، 2021) البته باید توجه داشت زیرساختهای حمل و نقل نقش اساسی در ارتقای توسعه اقتصادی به ویژه در بخش گردشگری دارد (شن11 و همکاران، 2023) با توجه به این واقعیت که حمل و نقل ارتباط بین مبدا گردشگری و مناطق مقصد را فراهم میکند، اهمیت حمل و نقل در افزایش تقاضای گردشگری اذعان شده است (کادارو و سیتانها12، 2007) روون13 معتقد است بهبود محورهای گردشگری عمیقاً نظم فضایی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی را تحت تأثیر قرار میدهد و فضاهای فراغت و اقتصاد را بازسازی میکند (روون، 2016).
محورهای گردشگری وعده میدهد که انواع فعالیتها و جاذبهها را تحت یک موضوع واحد گرد هم میآورد و در نتیجه فرصتهای کارآفرینی را از طریق توسعه محصولات و خدمات جانبی تحریک میکند (گرفه14، 1994؛ گان، 1979، فاگنس15، 1991؛ لیو16، 1991؛ میوسک17، 1977؛ لانگ و همکاران18، 1990؛ گتز و پیج19، 1997؛ میر، 2004).
بخش عمدهای از ادبیات گردشگری از دهه 1960 به بعد، به ویژه با ظهور گردشگری انبوه20 تولید شد (بریتون21، 1982). محققان به طور گستردهای رابطه بین گردشگری و نظریههای توسعه را در یک نظم تکاملی با حمایت از نظریههای معروف توسعه مانند مدرنیزاسیون22، وابستگی23، نئولیبرالیسم24 و توسعه پایدار به تصویر کشیدهاند (تلفر و شارپلی25، 2008؛ چان و باهاتا26، 2013). با این‌حال، تحقیقات کمتری در مورد تأثیرات اتصال بین استانی و گردشگری بر توسعه جامعه در سکونتگاه‌های کشورهای کمتر توسعه‌یافته انجام شده است. بنابراین تحقیق حاضر سعی دارد به بررسی نقش و اولویتبندی زیرساختهای اثرگذار بر توسعه گردشگری محور خرم آباد به اصفهان بپردازد. سوال اصلی این پژوهش این است که از بین زیرساختهای اثرگذار بر محور گردشگری خرم آباد- اصفهان کدام مؤلفهها از نظر اهمیت، اثرگذاری بیشتری نسبت به سایر مؤلفهها بر توسعه گردشگری این محور دارند؟
محورهای گردشگری در دو دهه گذشته در سراسر جهان به ویژه در کشورهای توسعه یافته رشد قارچ گونهای داشتهاند. این به این دلیل است که آنها فرصتهای پراکندگی و توسعه محصول مهمی را ارائه میدهند و در عین حال با بازدیدکنندگانی که به‌طور فزایندهای مایل به تجربه چیزهای جدید هستند، مطابقت دارند. روندهای در حال تحول گردشگری منجر به تغییر جهت از گردشگری انبوه استاندارد شده به سمت الگوهای فردگرایانه تر شده است که در آن انعطاف‌پذیری بیشتر و تجربه معنادارتری برجسته شده است (پون27، 1989، هوملبرونر و میگلباور28، 1994، گیلبرت29، 1989). در سال 1987 با تصویب شورای اروپا راه‌های زائر سانتیاگو د کامپوستلا30، در ایالات متحده، محورهای میراث فرهنگی (هیل و گیبونز31، 1994) در استرالیا، برنامه تشویقی گردشگری فرهنگی 2000-2002 "شبکه مسیرهای میراث کوئینزلند32" (لیو و گائو33، 2022) در آفریقای جنوبی، مسیر گردشگری به ویژه در شهرهای کوچک و مناطق روستایی مورد توجه قرار گرفت (راگرسون34 ،2007).
توسعه محورها به عنوان بهترین امید جهان برای تضمین پایداری در سفر و گردشگری در قاره آفریقا در نظر گرفته شده است (مرکز نوآوریهای درحال ظهور – آفریقا35، 2006؛ لورنز36، 2007؛ برایدنهان و ویکنز37، 2004). برنامهریزی محور گردشگری زیرمجموعهای از آنچه توسط تیموتی38 (1998) به عنوان برنامهریزی گردشگری تعاونی39 و توسط رید40 (1999) به عنوان برنامهریزی گردشگری "همکاری"41 نامیده میشود. گردشگری محوری یک رویکرد بازار محور برای توسعه مقصد گردشگری است. اصطلاحات مورد استفاده برای توصیف این مفهوم اغلب در نقاط مختلف جهان با استفاده از مفاهیم «مسیرهای موضوعی»، «محورها»، «راه‌های فرعی منظره» و غیره متفاوت است. (اولسن42، 2003). به طور کلی، مفهوم محور گردشگری به عنوان "روش بسیار موثری برای توزیع گردشگری به ویژه گردشگرانی است که از طریق جاده (رانندگی، پیاده روی، دوچرخه سواری و غیره) در یک منطقه جغرافیایی معین سفر میکنند" (مرکز نوآوریهای درحال ظهور– آفریقا، 2006؛ بریدنهان و ویکنز، 2004؛ میر سچ43، 2003).
آدون44 و همکاران (2023) به تحلیل مسیرهای گردشگری فرهنگی، باروینوک45 (2023) به وضعیت و چشم انداز توسعه زیرساختهای گردشگری، خایری و درماوان (2021) به جذابیت، موقعیت مکانی و امکانات، دوآرته46 و همکاران (2021) به عوامل طبیعی، فرهنگی، گیاه توریستی، زیرساخت، روبنا، دسترسی، سرمایه انسانی و گردشگری و امنیت، گینتینگ و ساسمیدا47 (2018) به سه عنصر تأسیسات گردشگری یعنی اقامتگاه، تأسیسات پشتیبانی و تأسیسات کمکی گردشگری، کیناش48 و همکاران (2019) به ارزیابی توسعه زیرساختهای گردشگری در سطح ایالتی در اوکراین، ماندیک49 و همکاران (2018) به توسعه گردشگری در مقصد و تعداد ورودی‌ها، شب‌ها، وضعیت فعلی زیرساختها و امکانات، راگرسون (2007) یه پیش‌شرط کلیدی برای مسیرهای گردشگری، میر (2004) به استفاده از محورهای گردشگری برای توسعه مناطق کمتر بالغ با منابع فرهنگی (راگرسون، 2007)، لورنس به پیوند یک سری از جاذبههای گردشگری برای ترویج گردشگری محلی از طریق تشویق بازدیدکنندگان به سفر از یک مکان به مکان دیگر (لورنس، 2007)،هال و همکاران (2003) به توسعه مسیرهای گردشگری و شکلگیری مشارکتهای توسعه محلی (هال50 و همکاران، 2003). مارای و گراهام51 (1997) به نمونههای عملیاتی اروپایی از گردشگری فرهنگی مبتنی بر مسیرهای گردشگری (مارای و گراهام52، 1997)، مایر53 (2004) به عامل زیربنای توسعه ابتکارات گردشگری محور،هاردی54 (2003) به ارتباط گردشگری محرک با پراکندگی فضایی گردشگری از طریق توسعه محور یا مسیر، مایر (2004) به گسترش فضایی بیشتر منافع اقتصادی از طریق توسعه امکانات، فعالیتها و خدمات گردشگری در طول مسیرهای گردشگری پرداخته‌اند.
معرفی منطقه مورد بررسی
محور مورد مطالعه، از شهرستان خرم آباد شروع و پس از عبور از شهرستان دورود، ازنا و الیگودرز در شرق استان لرستان به شهرستان نجف آباد در استان اصفهان ختم میشود. شهرهای خرم آباد، کمالوند، تجره سراب،زاغه، سیاه گوشه، رازان، کاغه، سیاه کله، دورود، دورود، ژان، حشمت آباد، دربند، ازنا، شهرک المهدی، سور، الیگودرز و شاپورآباد در مجاورت مسیر قرار دارند. طول محور مورد مطالعه حدود 182کیلومتر است. از محورهای گردشگری علاوه بر محورهای ذکر شده در بالا میتوان به مسیر خرم آباد- دریاچه گهر، محور خرم آباد- اشترانکوه، محور خرم آباد- مسیر ابشار نوژیان، محور خرم آباد- آبشار آب سفید نیز اشاره کرد. در شکل 1 تقسیمات سیاسی محور گردشگری مورد مطالعه آورده شده است.
شکل ( 1) تقسیمات سیاسی محور مورد مطالعه
مواد و روش‌ها
مطالعه حاضر از نظر ماهيت تحليلي مبتني بر روش پيمايشي و گردآوري دادهها از نوع کمی است. اطلاعات نظري مورد نياز از طريق روش كتابخانهاي به دست آمده است. در روش ميداني بنا به ماهيت موضوع از بازدید میدانی و پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، شامل30 نفر از کارشناسان متخصص و خبره مرتبط با موضوع پژوهش در شهرستانهای الیگودرز، ازنا و دورود میباشند که بر اساس نمونه برداری هدفمند تدريجي انتخاب شدهاند. دادههای گردآوری شده در قالب پرسشنامه محقق ساخته و بر اساس شاخصهای ارزیابی نقش زیرساختها در توسعه محور گردشگری (جدول1) گردآوری شدهاند. برای تحلیل دادهها از ابزار AHP بهره گرفته شده است. AHP ابزاری برای تصمیم گیری چند معیاره است که می‌تواند مسائل پیچیده را به صورت سلسله مراتبی ایجاد کند. در نتیجه ارزیابی همه معیارهای مرتبط با تصمیمی را که باید داده شود، ساده میکند. همه گزینه‌ها بر اساس هر معیار با استفاده از مقیاس ترجیحی به طور جداگانه مقایسه میشوند و برای هر معیار یک فهرست اولویت از گزینه‌ها بدست می‌آید. مقیاس ترجیحی که بیشتر استفاده میشود مقیاس 1-9 است AHP فازی، تحلیلگر تصمیم گیری را قادر میسازد برای مواردی که بسیاری از عدم قطعیت‌ها در آن وجود دارد ، امتیاز واقعی تری برای گزینه‌های دیگر ارائه دهد. مدل تحليل توسعه چانگ (1992) يكي از آنهاست كه بستگي به ميزان احتمال هر معيار دارد. برای اعمال فرایند بسته به این سلسله مراتب، طبق روش تحلیل توسعه چانگ (1992) ، هر معیار در نظر گرفته میشود و برای هر معیار، معیار gi اندازه گیری میشود.
گام 1- تشکیل مدل سلسه مراتبی پژوهش
در این گام بعد از شناسایی معیارها، زیرمعیارها و گزینه‌های پژوهش باید مدل سلسله مراتبی پژوهش مشخص شود.
گام 2- تشکیل جدولهای مقایسات زوجی و پاسخگویی
در این گام همانند روش AHP باید مقایسات زوجی را ایجاد کرد و بر اساس طیف فازی زیر به این مقایسات زوجی پاسخ داد. این طیف 9 تایی AHP فازی است البته میتوان از طیف‌های 5 تایی و یا 7 تایی نیز استفاده کرد، اما این طیف 9 تایی یک طیف استاندارد می‌باشد.
در این پژوهش، اقدام به استخراج شاخصهای زیرساختی اثرگذار در حوزه گردشگری محور مطالعه با بهره گیری از منابع کتابخانه ای، خرد جمعی و استفاده از نظر نخبگان گردشگری (جامعه آماری تحقیق) شد.
جدول (1 ) شاخصهای ارزیابی نقش زیرساختها در توسعه محور گردشگری
شاخص | منبع | شاخص | منبع |
وجود سیستم دفع زباله و فاضلاب | تقوایی و رنجبر (1389)، طالبی و همکاران (1401) | فضاهای سبز و فراغتی | مسعودیان و سعیده زرآبادی (1401)، محمدی و چنگلوایی (1392) |
خدمات پذیرایی(رستوران-، چایخانه و...) | علیزاده و همکاران (1399) فاضلی و همکاران (1394) ماسرینکین (2008) | تاسیسات آب و فاضلاب | تقوایی و رنجبر (1389)، |
وجود پارکینگهای کنار جاده ای | عالی و صادقی (1400) ماسرینکین (2008) | وجود زیرساختهای ورزشی | طالبی و همکاران (1401) |
امکانات اقامتی(هتل، مهمانپذیر) | علیزاده و همکاران (1399) محمدی و چنگلوایی (1392) فاضلی و همکاران (1394) | وجود زیرساختهای اطلاع رسانی | عالی و صادقی (1400) دانت و همکاران (2019) |
دسترسی فیزیکی به جاذبه توریستی | مسعودیان و سعیده زرآبادی (1401)، محمدی و چنگلوایی (1392) چان و بهاتا (2021) | دسترسی به شبکه اینترنت و.. | عالی و صادقی (1400) ، دانت و همکاران (2019) |
نمازخانه، سرویس بهداشتی، آلاچیق در محور گردشگری | تقوایی و رنجبر (1389)، طالبی و همکاران (1401) | تبلیغات و جذب سرمایه گذار دولتی و خصوصی | احمدی (1399) |
امکانات بهداشتی | علیزاده و همکاران (1399) طالبی و همکاران (1401) | برخورداری از گاز یا سایر فرآوردههای نفتی | تقوایی و رنجبر (1389)، |
برخورداری از شبکه برق | عالی و صادقی (1400) |
یافتههای پژوهش
محور گردشگری خرم آباد- اصفهان«به عنوان برند گردشگری طبیعت محور» یکی از محورهای قابل توسعه است که با بهره گیری از ظرفیتهای محرز و مغفول مانده سرزمینی می‌تواند نقش موثری در تقسم کار ملی و منطقه ای در حوزه گردشگری در استان ایفا کند و به عنوان پیوندگاه دو نوع "گردشگری طبیعت محور" در حوزه لرستان با «گردشگری تاریخی و باستانی» در حوزه اصفهان قلمداد شود (دبیرخانه شورای عالی آمایش سرزمین، 1399).
یافتههای توصیفی نشان داد، از مجموع پاسخگویان، میزان 4/56 درصد را مردان و 6/43 درصد را زنان تشکیل دادهاند. به طور کلی، بیشترین فراوانی سن پاسخگویان مربوط به گروه سنی 35 تا 55 سال بوده است. همچنین، 5/79 درصد پاسخگویان دارای تحصیلات فوق لیسانس و بالاتر بوده‌اند. برای تحلیل دادههای استنباطی؛ بعد از مشخص کردن شاخص‌ها، میانگین و انحراف معیار شاخص زیرساختها در توسعه محور گردشگری (جدول2) محاسبه و جدول مقایسات زوجی تشکیل و بر اساس طیف فازی 9 تایی تکمیل شد (جدول3).
جدول ( 2) محاسبه میانگین و انحراف معیار شاخص زیرساختها در توسعه محور گردشگری
شاخص | میانگین | انحراف معیار |
وجود سیستم دفع زباله و فاضلاب | 15/3 | 208/1+ |
خدمات پذیرایی(رستوران- چایخانه و...) | 49/3 | 242/1+ |
وجود پارکینگهای کنار جاده ای | 29/3 | 157/1+ |
امکانات اقامتی(هتل- مهمانپذیر) | 47/3 | 155/1+ |
دسترسی فیزیکی به جاذبه توریستی | 51/3 | 129/1+ |
نمازخانه، سرویس بهداشتی، آلاچیق در محور گردشگری | 51/3 | 230/1+ |
امکانات بهداشتی | 19/3 | 34/1+ |
برخورداری از شبکه برق | 60/3 | 238/1+ |
فضاهای سبز و فراغتی | 43/3 | 181/1+ |
تاسیسات آب و فاضلاب | 65/3 | 1858/1+ |
وجود زیرساختهای ورزشی | 69/3 | 066/1+ |
وجود زیرساختهای اطلاع رسانی | 83/3 | 117/1+ |
دسترسی به شبکه اینترنت و.. | 13/3 | 207/1+ |
تبلیغات و جذب سرمایه گذار دولتی و خصوصی | 10/3 | 204/1+ |
برخورداری از گاز یا سایر فرآوردههای نفتی | 02/3 | 196/1+ |
همانطور که در جدول 2 ملاحظه میشود بیشترین میانگین مربوط به وجود زیرساختهای اطلاع رسانی (83/3)، وجود زیرساختهای ورزشی (69/3)، تاسیسات آب و فاضلاب (65/3) و کمترین میانگین مربوط به برخورداری از گاز یا سایر فرآوردههای نفتی (02/3) تبلیغات و جذب سرمایهگذار دولتی و خصوصی (10/3) دسترسی به شبکه اینترنت و.. (13/3) امکانات بهداشتی (19/3)، وجود سیستم دفع زباله (15/3) است.
جدول (3) ادغام مقایسات زوجی شاخصهای مورد استفاده در تحقیق
| A | B | C | D | E | F | |||||||||||||||||
A | ۱ | ۱ | ۱ | 3883/0 | 5182/0 | 7109/0 | 7002/0 | 9265/0 | 2009/1 | 3771/0 | 5207/0 | 7354/0 | 3545/0 | 4824/0 | 6652/0 | 4092/0 | 5793/0 | 8059/0 | |||||
B | 4066/1 | 9297/1 | 5752/2 | ۱ | ۱ | ۱ | 8822/0 | 2723/1 | 7567/1 | 8327/0 | 2301/1 | 7151/1 | 8822/0 | 2723/1 | 7567/1 | 0491/1 | 528/1 | 0891/2 | |||||
C | 8327/0 | 0793/1 | 4282/1 | 5692/0 | 7859/0 | 1335/1 | ۱ | ۱ | ۱ | 2181/1 | 7741/1 | 345/2 | 8822/0 | 2723/1 | 7567/1 | 0491/1 | 528/1 | 0891/2 | |||||
D | 3599/1 | 9207/1 | 6519/2 | 583/0 | 813/0 | 2009/1 | 4264/0 | 5637/0 | 821/0 | ۱ | ۱ | ۱ | 4282/1 | 0891/2 | 7832/2 | 0491/1 | 528/1 | 0891/2 | |||||
E | 5034/1 | 0731/2 | 821/2 | 5692/0 | 7859/0 | 1335/1 | 5692/0 | 7859/0 | 1335/1 | 3593/0 | 4787/0 | 7002/0 | ۱ | ۱ | ۱ | 0491/1 | 528/1 | 0891/2 | |||||
F | 2409/1 | 7262/1 | 4437/2 | 4787/0 | 6544/0 | 9532/0 | 4787/0 | 6544/0 | 9532/0 | 4787/0 | 6544/0 | 9532/0 | 4787/0 | 6544/0 | 9532/0 | ۱ | ۱ | ۱ | |||||
G | 4787/0 | 6544/0 | 9532/0 | 4787/0 | 6544/0 | 9532/0 | 4787/0 | 6544/0 | 9532/0 | 4787/0 | 6544/0 | 9532/0 | 4787/0 | 6544/0 | 9532/0 | 4787/0 | 6544/0 | 9532/0 | |||||
H | 5692/0 | 7859/0 | 1335/1 | 5692/0 | 7859/0 | 1335/1 | 9347/0 | 348/1 | 8961/1 | 6031/1 | 2549/2 | 8258/2 | 1903/0 | 2375/0 | 3201/0 | 6031/1 | 2549/2 | 8258/2 | |||||
I | 9347/0 | 348/1 | 8961/1 | 0099/1 | 3466/1 | 721/1 | 2516/0 | 3201/0 | 4518/0 | 5692/0 | 7859/0 | 1335/1 | 1903/0 | 2375/0 | 3201/0 | 6031/1 | 2549/2 | 8258/2 | |||||
J | 5692/0 | 7859/0 | 1335/1 | 9347/0 | 348/1 | 8961/1 | 3593/0 | 4787/0 | 7002/0 | 5692/0 | 7859/0 | 1335/1 | 3593/0 | 4787/0 | 7002/0 | 5587/0 | 7673/0 | 0959/1 | |||||
K | 9347/0 | 348/1 | 8961/1 | 4264/0 | 5637/0 | 821/0 | 2516/0 | 3201/0 | 4518/0 | 5692/0 | 7859/0 | 1335/1 | 3593/0 | 4787/0 | 7002/0 | 5503/0 | 7532/0 | 0699/1 | |||||
L | 5692/0 | 7859/0 | 1335/1 | 9347/0 | 348/1 | 8961/1 | 9347/0 | 348/1 | 8961/1 | 9347/0 | 348/1 | 8961/1 | 9347/0 | 348/1 | 8961/1 | 583/0 | 813/0 | 2009/1 | |||||
M | 5692/0 | 7859/0 | 1335/1 | 9347/0 | 348/1 | 8961/1 | 9347/0 | 348/1 | 8961/1 | 5692/0 | 7859/0 | 1335/1 | 3593/0 | 4787/0 | 7002/0 | 6836/0 | 8822/0 | 1335/1 | |||||
N | 5692/0 | 7859/0 | 1335/1 | 5692/0 | 7859/0 | 1335/1 | 9347/0 | 348/1 | 8961/1 | 5692/0 | 7859/0 | 1335/1 | 3593/0 | 4787/0 | 7002/0 | 3593/0 | 4787/0 | 7002/0 | |||||
O | 9347/0 | 348/1 | 8961/1 | 5692/0 | 7859/0 | 1335/1 | 5692/0 | 7859/0 | 1335/1 | 3593/0 | 4787/0 | 7002/0 | 5692/0 | 7859/0 | 1335/1 | 5692/0 | 7859/0 | 1335/1 | |||||
ادامه جدول(3) ادغام مقایسات زوجی شاخصهای مورد استفاده در تحقیق
| G | H | I | J | K | L | M | N | O | ||||||||||||||||||||||||||||
G | 0491/1 | 528/1 | 0891/2 | 8822/0 | 2723/1 | 7567/1 | 5274/0 | 7418/0 | 0699/1 | 8822/0 | 2723/1 | 7567/1 | 5274/0 | 7418/0 | 0699/1 | 8822/0 | 2723/1 | 7567/1 | 8822/0 | 2723/1 | 7567/1 | 8822/0 | 2723/1 | 7567/1 | 5274/0 | 7418/0 | 0699/1 | ||||||||||
H | 0491/1 | 528/1 | 0891/2 | 8822/0 | 2723/1 | 7567/1 | 5811/0 | 7426/0 | 9902/0 | 5274/0 | 7418/0 | 0699/1 | 2181/1 | 7741/1 | 345/2 | 5274/0 | 7418/0 | 0699/1 | 5274/0 | 7418/0 | 0699/1 | 8822/0 | 2723/1 | 7567/1 | 8822/0 | 2723/1 | 7567/1 | ||||||||||
I | 0491/1 | 528/1 | 0891/2 | 5274/0 | 7418/0 | 0699/1 | 2134/2 | 124/3 | 9748/3 | 4282/1 | 0891/2 | 7832/2 | 2134/2 | 124/3 | 9748/3 | 5274/0 | 7418/0 | 0699/1 | 5274/0 | 7418/0 | 0699/1 | 5274/0 | 7418/0 | 0699/1 | 8822/0 | 2723/1 | 7567/1 | ||||||||||
J | 0491/1 | 528/1 | 0891/2 | 3539/0 | 4435/0 | 6238/0 | 8822/0 | 2723/1 | 7567/1 | 8822/0 | 2723/1 | 7567/1 | 8822/0 | 2723/1 | 7567/1 | 5274/0 | 7418/0 | 0699/1 | 8822/0 | 2723/1 | 7567/1 | 8822/0 | 2723/1 | 7567/1 | 4282/1 | 0891/2 | 7832/2 | ||||||||||
K | 0491/1 | 528/1 | 0891/2 | 124/3 | 2112/4 | 256/5 | 124/3 | 2112/4 | 256/5 | 4282/1 | 0891/2 | 7832/2 | 4282/1 | 0891/2 | 7832/2 | 5274/0 | 7418/0 | 0699/1 | 4282/1 | 0891/2 | 7832/2 | 4282/1 | 0891/2 | 7832/2 | 8822/0 | 2723/1 | 7567/1 | ||||||||||
L | 0491/1 | 528/1 | 0891/2 | 3539/0 | 4435/0 | 6238/0 | 3539/0 | 4435/0 | 6238/0 | 9125/0 | 3032/1 | 7897/1 | 9347/0 | 3277/1 | 8171/1 | 8327/0 | 2301/1 | 7151/1 | 8822/0 | 1335/1 | 4628/1 | 4282/1 | 0891/2 | 7832/2 | 8822/0 | 2723/1 | 7567/1 | ||||||||||
M | ۱ | ۱ | ۱ | 4282/1 | 0891/2 | 7832/2 | 3539/0 | 4435/0 | 6238/0 | 5274/0 | 7418/0 | 0699/1 | 8822/0 | 2723/1 | 7567/1 | 8822/0 | 2723/1 | 7567/1 | 5355/0 | 7218/0 | 0034/1 | 4698/0 | 6368/0 | 8492/0 | 4033/0 | 5888/0 | 8909/0 | ||||||||||
N | 3593/0 | 4787/0 | 7002/0 | ۱ | ۱ | ۱ | 601/0 | 8409/0 | 161/1 | 6123/0 | 838/0 | 1435/1 | 5587/0 | 8102/0 | 1548/1 | 5978/0 | 8173/0 | 09/1 | 4282/1 | 0891/2 | 7832/2 | 6645/0 | 9913/0 | 4282/1 | 4978/0 | 6487/0 | 9076/0 | ||||||||||
O | 6031/1 | 2549/2 | 8258/2 | 8613/0 | 1892/1 | 6638/1 | ۱ | ۱ | ۱ | 592/0 | 8254/0 | 1335/1 | 6063/0 | 8282/0 | 2009/1 | 9347/0 | 3277/1 | 8171/1 | 4282/1 | 0891/2 | 7832/2 | 5978/0 | 7833/0 | 0379/1 | 6746/0 | 8997/0 | 2181/1 | ||||||||||
G | 9347/0 | 348/1 | 8961/1 | 8745/0 | 1933/1 | 6331/1 | 8822/0 | 2115/1 | 6893/1 | ۱ | ۱ | ۱ | 6123/0 | 8584/0 | 205/1 | 0502/1 | 4408/1 | 9488/1 | 5005/0 | 688/0 | 9668/0 | 6544/0 | 8668/0 | 161/1 | 6123/0 | 813/0 | 1435/1 | ||||||||||
H | 5692/0 | 7859/0 | 1335/1 | 8659/0 | 2343/1 | 7897/1 | 8327/0 | 2074/1 | 6493/1 | 8299/0 | 165/1 | 6331/1 | ۱ | ۱ | ۱ | 3539/0 | 4435/0 | 6238/0 | 7282/0 | 9763/0 | 3599/1 | 8822/0 | 2723/1 | 7567/1 | 8822/0 | 2723/1 | 7567/1 | ||||||||||
I | 5692/0 | 7859/0 | 1335/1 | 9174/0 | 2235/1 | 6728/1 | 5503/0 | 7532/0 | 0699/1 | 5131/0 | 6941/0 | 9522/0 | 6031/1 | 2549/2 | 8258/2 | ۱ | ۱ | ۱ | 9125/0 | 3032/1 | 7897/1 | 4282/1 | 0891/2 | 7832/2 | 8745/0 | 2301/1 | 6331/1 | ||||||||||
J | 9966/0 | 3854/1 | 8676/1 | 3593/0 | 4787/0 | 7002/0 | 3593/0 | 4787/0 | 7002/0 | 0344/1 | 4535/1 | 9981/1 | 7354/0 | 0243/1 | 3733/1 | 5587/0 | 7673/0 | 0959/1 | ۱ | ۱ | ۱ | 5274/0 | 7418/0 | 0699/1 | 6645/0 | 9913/0 | 4282/1 | ||||||||||
K | 1776/1 | 5704/1 | 1283/2 | 7002/0 | 0088/1 | 505/1 | 9635/0 | 2767/1 | 6728/1 | 8613/0 | 1536/1 | 528/1 | 5692/0 | 7859/0 | 1335/1 | 3593/0 | 4787/0 | 7002/0 | 9347/0 | 348/1 | 8961/1 | ۱ | ۱ | ۱ | 4542/0 | 6487/0 | 9532/0 | ||||||||||
L | 1225/1 | 6984/1 | 4795/2 | 1018/1 | 5415/1 | 0089/2 | 821/0 | 1115/1 | 4823/1 | 8745/0 | 2301/1 | 6331/1 | 5692/0 | 7859/0 | 1335/1 | 6123/0 | 813/0 | 1435/1 | 7002/0 | 0088/1 | 505/1 | 0491/1 | 5415/1 | 2015/2 | ۱ | ۱ | ۱ | ||||||||||
در ادامه مقدار بسط مرکب فازی هر یک از مناظر محاسبه شد.
جدول(4) تحلیل بسط مرکب فازی و جمع فازی هر سطر
| جمع فازی هر سطر | بسط مرکب فازی | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
وجود سیستم دفع زباله و فاضلاب | 2716/10 | 1423/14 | 2008/19 | 0301/0 | 0561/0 | 1046/0 |
/خدمات پذیرایی(رستوران- چایخانه و | 1298/13 | 3198/18 | 7973/24 | 0385/0 | 0727/0 | 1351/0 |
وجود پارکینگهای کنار جاده ای | 447/15 | 5446/21 | 6109/28 | 0453/0 | 0855/0 | 1559/0 |
امکانات اقامتی(هتل- مهمانپذیر) | 6162/13 | 0786/19 | 8958/25 | 04/0 | 0757/0 | 1411/0 |
دسترسی فیزیکی به جاذبه توریستی | 4696/19 | 9727/26 | 4379/35 | 0571/0 | 107/0 | 193/0 |
فضاهای سبز و فراغتی | 7849/11 | 1149/16 | 9179/21 | 0346/0 | 0639/0 | 1194/0 |
امکانات بهداشتی | 3544/9 | 6932/12 | 453/17 | 0275/0 | 0503/0 | 0951/0 |
برخورداری از شبکه برق | 7891/11 | 1814/16 | 5034/21 | 0346/0 | 0642/0 | 1171/0 |
نمازخانه، سرویس بهداشتی، آلاچیق در محور گردشگری | 8566/12 | 4906/17 | 0286/23 | 0377/0 | 0694/0 | 1254/0 |
برخورداری از گاز یا سایر فرآوردههای نفتی | 4716/10 | 0643/14 | 3032/19 | 0307/0 | 0558/0 | 1052/0 |
وجود زیرساختهای ورزشی | 0357/10 | 6067/13 | 7754/18 | 0295/0 | 054/0 | 1023/0 |
وجود زیرساختهای اطلاع رسانی | 2593/13 | 325/18 | 7793/24 | 0389/0 | 0727/0 | 135/0 |
/دسترسی به شبکه اینترنت و | 2862/10 | 9497/13 | 1264/19 | 0302/0 | 0553/0 | 1042/0 |
تبلیغات و جذب سرمایه گذار دولتی و خصوصی | 381/10 | 9341/13 | 2143/19 | 0305/0 | 0553/0 | 1047/0 |
تاسیسات آب و فاضلاب | 4215/11 | 7011/15 | 7178/21 | 0335/0 | 0623/0 | 1183/0 |
سپس میزان بزرگی (درجه ارجحیت) هر Si بر Sk را بدست می‌آوریم.
جدول (5) درجه ارجحیت Si بر Sk
وجود سیستم دفع زباله و فاضلاب | 799/0 | 669/0 | 768/0 | 483/0 | 899/0 | ۱ | 621/0 | 834/0 | ۱ | ۱ | 798/0 | ۱ | ۱ | 92/0 |
/خدمات پذیرایی(رستوران- چایخانه) | ۱ | 875/0 | 969/0 | 694/0 | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ |
وجود پارکینگهای کنار جاده ای | ۱ | ۱ | ۱ | 821/0 | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ |
امکانات اقامتی(هتل- مهمانپذیر) | ۱ | ۱ | 907/0 | 728/0 | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ |
دسترسی فیزیکی به جاذبه توریستی | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ |
فضاهای سبز و فراغتی | ۱ | 902/0 | 775/0 | 871/0 | 591/0 | ۱ | 709/0 | 937/0 | ۱ | ۱ | 902/0 | ۱ | ۱ | ۱ |
امکانات بهداشتی | 919/0 | 717/0 | 586/0 | 685/0 | 401/0 | 817/0 | 555/0 | 751/0 | 922/0 | 948/0 | 715/0 | 929/0 | 929/0 | 838/0 |
برخورداری از شبکه برق | ۱ | 903/0 | 771/0 | 87/0 | 584/0 | ۱ | ۱ | 939/0 | ۱ | ۱ | 902/0 | ۱ | ۱ | ۱ |
نمازخانه، سرویس بهداشتی، آلاچیق در محور گردشگری | ۱ | 964/0 | 833/0 | 931/0 | 645/0 | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | 963/0 | ۱ | ۱ | ۱ |
برخورداری از گاز یا سایر فرآوردههای نفتی | 996/0 | 798/0 | 668/0 | 766/0 | 484/0 | 897/0 | ۱ | 894/0 | 832/0 | ۱ | 797/0 | ۱ | ۱ | 917/0 |
وجود زیرساختهای ورزشی | 971/0 | 773/0 | 644/0 | 742/0 | 46/0 | 872/0 | ۱ | 869/0 | 807/0 | 975/0 | 772/0 | 981/0 | 982/0 | 892/0 |
وجود زیرساختهای اطلاع رسانی | ۱ | ۱ | 875/0 | 97/0 | 694/0 | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ |
/دسترسی به شبکه اینترنت و | 99/0 | 791/0 | 661/0 | 759/0 | 477/0 | 89/0 | ۱ | 887/0 | 826/0 | 994/0 | ۱ | 79/0 | ۱ | 91/0 |
تبلیغات و جذب سرمایه گذار دولتی و خصوصی | 989/0 | 792/0 | 663/0 | 76/0 | 479/0 | 89/0 | ۱ | 887/0 | 826/0 | 993/0 | ۱ | 791/0 | 999/0 | 91/0 |
تاسیسات آب و فاضلاب | ۱ | 885/0 | 759/0 | 854/0 | 578/0 | 981/0 | ۱ | 978/0 | 919/0 | ۱ | ۱ | 884/0 | ۱ | ۱ |
نتيجه نهايي مدل AHP در جدول 6 نشان داده شده است. بـر ايـن اسـاس، بـا ضـرب وزن هـر شاخص در معيارها نتيجه نهايي كه همـان رتبـه بنـدي است، آورده شده است.
یافتههای تحقیق نشان میدهد که از بین زیرساختهای اثرگذار بر محور گردشگری خرم آباد- اصفهان، مؤلفه دسترسی فیزیکی به جاذبه توریستی (110/0)، وجود پارکینگهای کنار جادهای (090/0)، امکانات اقامتی (هتل- مهمانپذیر) (080/0)، خدمات پذیرایی (رستوران- چایخانه و...) (076/0) و وجود زیرساختهای اطلاع رسانی (076/0) به ترتیب اهمیت از اثرگذاری بیشتری نسبت به سایر مؤلفهها بر توسعه گردشگری این محور برخوردارند که می‌بایستی در نظام برنامه ریزی برای توسعه گردشگری این محور؛ به مولفههای مطرح شده و الویت دار توجه بیشتری نمود. اهمیت زیرساختهای دسترسی فیزیکی به جاذبههای گردشگری به این دلیل است که گردشگران باید بتوانند به راحتی و با کمترین هزینه به جاذبههای گردشگری دسترسی داشته باشند. وجود پارکینگهای کنار جاده ای نیز برای گردشگرانی که با خودرو شخصی سفر میکنند، ضروری است. امکانات اقامتی و خدمات پذیرایی نیز برای رفاه و آسایش گردشگران ضروری هستند. وجود زیرساختهای اطلاع رسانی نیز برای آگاهی گردشگران از جاذبهها و مسیرهای دسترسی به آنها ضروری است.
جدول (6) اوزان و رتبه نهایی شاخص‌ها
شاخص‌ها | درجه ارجحیت | نرمال سازی درجه ارجحیت | اوزان نهایی | رتبه نهایی |
وجود سیستم دفع زباله و فاضلاب | 483/0 | 0529/0 | 053/0 | ۱۱ |
/خدمات پذیرایی(رستوران- چایخانه و | 694/0 | 0761/0 | 076/0 | ۴ |
وجود پارکینگهای کنار جاده ای | 821/0 | 09/0 | 09/0 | ۲ |
امکانات اقامتی(هتل- مهمانپذیر) | 728/0 | 0799/0 | 08/0 | ۳ |
دسترسی فیزیکی به جاذبه توریستی | ۱ | 1097/0 | 11/0 | ۱ |
فضاهای سبز و فراغتی | 591/0 | 0648/0 | 065/0 | ۷ |
امکانات بهداشتی | 401/0 | 044/0 | 044/0 | ۱۵ |
برخورداری از شبکه برق | 584/0 | 064/0 | 064/0 | ۸ |
نمازخانه، سرویس بهداشتی، آلاچیق در محور گردشگری | 645/0 | 0707/0 | 071/0 | ۶ |
برخورداری از گاز یا سایر فرآوردههای نفتی | 484/0 | 0531/0 | 053/0 | ۱۰ |
وجود زیرساختهای ورزشی | 46/0 | 0504/0 | 05/0 | ۱۴ |
وجود زیرساختهای اطلاع رسانی | 694/0 | 0761/0 | 076/0 | ۵ |
/دسترسی به شبکه اینترنت و | 477/0 | 0523/0 | 052/0 | ۱۳ |
تبلیغات و جذب سرمایه گذار دولتی و خصوصی | 479/0 | 0525/0 | 053/0 | ۱۲ |
تاسیسات آب وفاضلاب | 578/0 | 0634/0 | 063/0 | ۹ |
همچنین از بین زیرساختهای اثرگذار بر محور گردشگری خرم آباد- اصفهان، مؤلفه امکانات بهداشتی (044/0)، وجود زیرساختهای ورزشی (050/0)، دسترسی به شبکه اینترنت و ... (052/0)، تبلیغات و جذب سرمایه گذار دولتی و خصوصی (053/0) به ترتیب اهمیت از اثرگذاری بیشتری نسبت به سایر مؤلفهها بر توسعه گردشگری این محور برخوردارند.
بحث و نتیجه گیری
توسعه گردشگری یکی از عوامل مهم رشد اقتصادی در بسیاری از کشورهاست. محور شهرهای خرم آباد - اصفهان به عنوان یکی از محورهای گردشگری مهم در ایران، با دارا بودن پتانسیلهای قابل توجه از جمله آبشارها، سد، جاذبههای مذهبی و تاریخی نیازمند تجهیز زیرساختهای گردشگری است، به گونهای که با تجهیز این زیرساختها، بهره بهینه از این قابلیتها برده شود. در این راستا پژوهش حاضر با هدف؛ ارزیابی نقش زیرساختهای گردشگری در توسعه محورگردشگری خرم آباد به اصفهان تدوین شده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد که از بین زیرساختهای اثرگذار بر محور گردشگری خرم آباد- اصفهان، مؤلفه دسترسی فیزیکی به جاذبه توریستی، وجود پارکینگهای کنار جادهای، امکانات اقامتی (هتل- مهمانپذیر)، خدمات پذیرایی (رستوران- چایخانه و...) و وجود زیرساختهای اطلاع رسانی به ترتیب اهمیت از اثرگذاری بیشتری نسبت به سایر مؤلفهها بر توسعه گردشگری این محور برخوردارند. نتایج تحقیق حاضر با نتایج تحقیق آدون و همکاران (2023)، خایری و درماوان (2021) و راگرسون (2007) هم راستا می‌باشد. همچنین، با بهرهگیری از رویکرد مشارکتی و در چارچوب اصول آمایش سرزمین در الگوی سیاستگذاری و برنامهریزی گردشکری آمایش محور، میتوان توسعه گردشگر مبنا و شاهراه گردشگری مرکز محور و غرب محور» را در محور خرم‌آباد- اصفهان متصور شد. میتوان عنوان کرد بهبود زیرساختهای گردشگری می‌تواند در توسعه گردشگری و افزایش درآمد کشور و محور مطالعاتی خرم‌آباد- اصفهان تأثیرگذار باشد. بهبود دسترسی فیزیکی به جاذبههای گردشگری می‌تواند به گردشگران کمک کند تا به آسانی به جاذبههای مورد‌نظر دسترسی پیدا کنند و این باعث افزایش تعداد گردشگران خواهد شد. وجود پارکینگهای کنار جاده، امکانات اقامتی و خدمات پذیرایی می‌تواند به گردشگران کمک کند تا به راحتی و با آسایش بیشتری در مقصد خود اقامت کنند و این باعث افزایش تعداد شب‌های اقامت گردشگران در منطقه خواهد شد. توسعه فناوری و ارتباطات به عنوان زیرساخت اطلاع رسانی می‌تواند به عنوان یکی از عوامل مؤثر در توسعه گردشگری مطرح شود. این روزها، تکنولوژی و ارتباطات برای صنعت گردشگری بسیار حیاتی هستند و از آنها به عنوان وسیله‌هایی برای ارتقای کیفیت خدمات، ترویج جاذبههای گردشگری، افزایش رضایت مشتریان و کسب و کارهای گردشگری استفاده میشود. به عنوان مثال، فناوری‌های واقعیت مجازی و افزوده می‌توانند به گردشگران کمک کنند تا از جاذبههای گردشگری بهتری برخوردار شوند و به آنها اجازه میدهند تا قبل از حضور فیزیکی در محل، از جاذبههای گردشگری بازدید کنند. همچنین، استفاده از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی به عنوان وسیله‌ای برای تبلیغ، فروش و رزرو خدمات گردشگری مورد استفاده قرار می‌گیرد. به طور کلی، توسعه فناوری و ارتباطات به دنبال بهبود کیفیت خدمات و افزایش رضایت مشتریان، ارتقای سطح توسعه گردشگری، ترویج جاذبههای گردشگری و افزایش درآمد کسب و کارهای گردشگری است. فناوری‌ها می‌توانند به بهبود تجربه گردشگران در مقصد کمک کنند. این روزها، بسیاری از مسافران از فناوری‌های مختلف برای برنامهریزی سفر، یافتن اطلاعات درباره مقصد و جاذبههای گردشگری، رزرو خدمات، و ارتباط با دوستان و خانواده استفاده میکنند. همچنین، اپلیکیشن‌های گردشگری می‌توانند به گردشگران کمک کنند تا بهترین رستوران‌ها، هتل‌ها، جاذبههای گردشگری و فعالیتهای دیگر در مقصد را پیدا کنند. این اپلیکیشن‌ها معمولاً شامل نقشه‌ها، راهنمایی‌های محلی و اطلاعات در مورد تفریحات و فعالیتهای موجود در مقصد هستند. در نتیجه، زیرساختهای اطلاع‌رسانی به گردشگران کمک میکنند تا به راحتی و با سرعت بیشتری اطلاعات مورد نیاز خود را پیدا کنند و تجربه گردشگری بهتری داشته باشند.
این رتبه‌بندی می‌تواند به‌عنوان یک راهنما برای بهبود زیرساختهای گردشگری در مناطق گردشگری مورد استفاده قرار گیرد و به مدیران و برنامه‌ریزان گردشگری کمک میکند تا اولویت‌های خود را برای ارتقای زیرساخت‌هایی که در این رتبه‌بندی برتری داشتهاند، تعیین کنند. همچنین، این رتبه‌بندی می‌تواند به دولت و سرمایه‌گذاران خصوصی کمک کند تا اولویت‌های خود را برای سرمایه‌گذاری در زیرساختهای گردشگری تعیین کنند و بهبود آنها را تحت حمایت خود قرار دهند.
برای بهبود زیرساختهای موجود گردشگری، توجه به توسعه پایدار ضروری است. بنابراین، توصیه‌ها شامل سرمایه گذاری در توسعه زیرساختهای حمل و نقل، افزایش کیفیت خدمات ارائه شده به گردشگران، ترویج اکوتوریسم و استفاده از فناوری‌های دیجیتال برای تسهیل ارتباطات و دسترسی به اطلاعات برای گردشگران است. مقاصد گردشگری می‌توانند تلاش‌های پایداری خود را از طریق کمپین‌های بازاریابی و ارتباطی ارتقا دهند. این شامل برجسته کردن جاذبهها و فعالیتهای دوستدار محیط زیست، ترویج گزینه‌های حمل و نقل پایدار، و آموزش بازدیدکنندگان در مورد شیوه‌های گردشگری مسئولانه است.
منابع
احمدی، محمدرضا (1399). نقش مسیرهای گردشگری شبانه در اقتصاد شهری (نمونه موردی: بافت تاریخی شیراز). پژوهش‌های گردشگری و توسعه پایدار، 9(3)، 41-52.
تقوایی، مسعود؛ رنجبردستنایی، محمود (1389). تحلیلی بر پراکنش امکانات و خدمات مسیر گردشگری شمال شرق استان چهارمحال و بختیاری. پژوهش و برنامه ریزی شهری، 1(1)، 21-48.
دبیرخانه شورای عالی آمایش سرزمین (1399) سند آمایش استان لرستان. تهران: سازمان برنامه و بودجه کشور.
سعیده زرآبادی، زهرا سادات؛ مسعودیان، مستوره سادات (1401). ارزیابی مؤلفه‌های مؤثر در طراحی مسیرهای گردشگری میراثی (موردپژوهی: محور تاریخی، فرهنگی و گردشگری جلفا). گردشگری و توسعه, 11(4), 33-49.
طالبی، خاطره؛ سرتیپی پور، محسن؛ آزاد، میترا (1401). تعیین مسیرهای گردشگری با روش کمترین فاصله از بهترین تصمیم نمونۀ موردی: شهرستان تاریخی دامغان. گردشگری و توسعه, 11(3), 207-224. doi
عالی، نگین؛ صادقی، لقمان (1400). ارزیابی میزان تأثیرگذاری عوامل موثر بر توسعه اکوتوریسم در نواحی روستایی (مطالعه موردی: مسیر گردشگری اورامانات). فصلنامه مسکن و محیط روستا, 40(174), 15-28.
علیزاده، رضا؛ ایزدی، حسن؛ آراسته، مجتبی (1399). رتبه‌بندی ظرفیت گردشگری ورزشی طبیعت‌محور در مسیرهای گردشگری استان لرستان. گردشگری و توسعه, 9(4), 249-268.
فاضلی، احسان؛ کردشاکری، پرنیان؛ بزرگ‌زاده‌یزدی، نگار (1394). ارائه مسیرهای بهینه گردشگری شهر مشهد از طریق شناسایی و سنجش عناصر دارای پتانسیل گردشگری. فضای گردشگری, 14(4), 13-37.
محمدی، محمود؛ چنگلوایی، یونس (1392). ارزیابی مولفههای کیفیت فضای شهری بر میزان مطلوبیت مسیرهای پیاده گردشگری (مورد پژوهی اولویتبندی مسیرهای گردشگری پیاده در شهر اصفهان). معماری و شهرسازی ایران، (5)، 15-32.
Abbas, J., Mubeen, R., Iorember, P. T., Raza, S., & Mamirkulova, G. (2021). Exploring the impact of COVID-19 on tourism: transformational potential and implications for a sustainable recovery of the travel and leisure industry. Current Research in Behavioral Sciences, 2, 100033. https://doi.org/10.1016/j.crbeha.2021.100033
Addoun, M., Chachour, M., & Zerouala, M. S. (2023). A strategy for the design of a cultural tourist route. Case study of the city of Tlemcen in Algeria. PASOS Revista de Turismo y Patrimonio Cultural, 21(4), 743-765. http://dx.doi.org/10.25145/j.pasos.2023.21.051
Barvinok, N. (2023). Assessmnet of Tourist and recreational Pptential And Tourist Infrastructure nN Individual United Territorial Communites of Kirovograd Region. Economies’ Horizons, (2(24), 4–20. https://doi.org/10.31499/2616-5236.2(24).2023.281149
Briedenhann, J., & Wickens, E. (2004). Tourism routes as a tool for the economic development of rural areas—vibrant hope or impossible dream? Tourism management, 25(1), 71-79. https://doi.org/10.1016/S0261-5177(03)00063-3
Britton, S. (1982). The Political Economy of Tourism in the Third World. Annals of Tourism Research 9 (3): 331–358. doi:10.1016/0160-7383(82)90018-4
Chan, R. C., & Bhatta, K. D. (2021). Trans-Himalayan connectivity and sustainable tourism development in Nepal: a study of community perceptions of tourism impacts along the Nepal–China Friendship Highway. Asian Geographer, 1-22. https://doi.org/10.1080/10225706.2021.1943470
Chan, R., and K. D. Bhatta. (2013). Ecotourism Planning and Sustainable Community Development: Theoretical Perspective for Nepal. South Asian Journal of Tourism and Heritage 6 (1): 69–96.
Chang, D. Y. (1992). Extent Analysis and Synthetic Decision, Optimization Techniques and Applications. Vol. 1, World Scientific, Singapore, 352.
Duarte-Duarte, J. B., Talero-Sarmiento, L. H., & Rodríguez-Padilla, D. C. (2021). Methodological proposal for the identification of tourist routes in a particular region through clustering techniques. Heliyon, 7(4). https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2021.e06655
Dunets, A. N., Vakhrushev, I. B., Sukhova, M. G., Sokolov, M. S., Utkina, K. M., & Shichiyakh, R. A. (2019). Selection of strategic priorities for sustainable development of tourism in a mountain region: concentration of tourist infrastructure or nature-oriented tourism. Entrepreneurship and Sustainability Issues, 7(2), 1217. DOI: 10.9770/jesi.2019.7.2(29)
ECI Africa (2006). Community-based tourism. Unpublished draft report for FRIDGE, Johannesburg. Gibson, L., Lynch, P. A., & Morrison, A. (2005). The local destination tourism network: Development issues. Tourism and Hospitality Planning & Development, 2(2), 87–99.
Fafurida, F., Ineke, P., & Winda, F. N. (2018). Analysis of Availability of Tourism Infrastructure: Comparative Study in Joglosemar Area. KnE Social Sciences, 3 (10), 91–101. http://dx.doi.org/10.18502/kss.v3i10.3121
Fagence, M. (1991). Rural Tourism and the Small Country Town. Tourism Recreation research 16 (1). 34-43 https://doi.org/10.1080/02508281.1991.11014600
Getz, D. and Page, S. J. (1997). The Business of Rural Tourism. In: Page and Getz. New York: International Thomson Business Press, pp.191-205
Gilbert, D. (1989). Rural Tourism and Marketing: Synthesis and New Ways of Working. Tourism Management, 10(1), 39-50 https://doi.org/10.1016/0261-5177(89)90033-2
Ginting, N., & Sasmita, A. (2018). Developing tourism facilities based on geotourism in Silalahi Village, Geopark Toba Caldera. In IOP Conference Series: Earth and Environmental Science (Vol. 126, No. 1, p. 012163). IOP Publishing. DOI 10.1088/1755-1315/126/1/012163
Greffe, X. (1994). Is Rural Tourism a Lever for Economic and Social Development? Journal of Sustainable Tourism, 2, 23-40 https://doi.org/10.1080/09669589409510681
Gunn C. A. (1979). Tourism Planning. New York: Crane Russak & Co.
Hall, C. M., Mitchell, R., & Sharples, L. (2003). Consuming places: The role of food, wine and tourism in regional development. In C. M. Hall, L. Sharples, R. Mitchell, N. Macionis, & B. Camborne (Eds.), Food tourism around the world: Development, management, and markets (pp. 25–59). London: Butterworth-Heinemann
Hardy, A. (2003). An investigation into the key factors necessary for the development of iconic touring routes. Journal of Vacation Marketing, 9, 314–330. https://doi.org/10.1177/135676670300900402
Hill, B.J. and Gibbons, D. (1994). Sustainable Tourism Heritage Trails in Nebraska. Building a sustainable World through Tourism. Montreal: Second Global Conference
Hummelbrunner, R. and Miglbauer, E. (1994). Tourism Promotion and Potential in Peripheral Areas: The Austrian case. Journal of Sustainable Tourism, 2, 41-50
Khadaroo, J., & Seetanah, B. (2007). Transport infrastructure and tourism development. Annals of tourism research, 34(4), 1021-1032. https://doi.org/10.1016/j.annals.2007.05.010
Khairi, M., & Darmawan, D. (2021). The Relationship Between Destination Attractiveness, Location, Tourism Facilities, And Revisit Intentions. Journal of Marketing and Business Research (MARK), 1(1), 39-50. https://doi.org/10.3390/su13115780
Kinash, I. P., Arkhypova, L. M., Polyanska, A. S., Dzoba, O. G., Andrusiv, U. Y., & Iuras, I. I. (2019, February). Economic evaluation of tourism infrastructure development in Ukraine. In IOP Conference Series: Materials Science and Engineering (Vol. 477, No. 1, p. 012020). IOP Publishing. DOI 10.1088/1757-899X/477/1/012020
Lew, A. (1991). Scenic Routes and rural development in the US. Tourism recreation research, 16(2) 23-30 https://doi.org/10.1080/02508281.1991.11014623
Liu, S., & Gao, B. (2022). Econometric Analysis of Leisure Agriculture and Rural Tourism Scenery Based on Spatial Data Analysis. Computational intelligence and neuroscience, 2022, 2286803. https://doi.org/10.1155/2022/2286803
Long, P.T., Perdue, R.R., and Allen, L. (1990) Rural Resident Perceptions and Attitudes by Community Level of Tourism. Journal of Travel Research, 1990, 3-9 https://doi.org/10.1177/004728759002800301
Lourens, M. (2007). Route tourism: a roadmap for successful destinations and local economic development. Development Southern Africa, 24(3), 475-490. https://doi.org/10.1080/03768350701445574
Mačerinskienė, A. (2008). Infrastructure development on the water tourism routes. The 7th International Conference Faculty of Environmental Engineering Vilnius Gediminas Technical University.
Mandić, A., Mrnjavac, Ž., & Kordić, L. (2018). Tourism infrastructure, recreational facilities and tourism development. Tourism and hospitality management, 24(1), 41-62. DOI: 10.20867/thm.24.1.12
Meyer, D. (2004). Tourism routes and gateways: Key issues for the development of tourism routes and gateways and their potential for pro-poor tourism. Overseas Development Institute, London.
Meyer-Cech, K. (2003). Food trails in Austria. In C. M. Hall, L. Sharples, R. Mitchell, N. Macionis, & B. Camborne (Eds.), Food tourism around the world: Development, management, and markets (pp. 149– 157). London: Butterworth-Heinemann
Miossec, J. M. (1977). Un model de l’espace touristique. Espace géographique, 6, 41-48. http://dx.doi.org/10.3406/spgeo.1977.1690
Murray, M., & Graham, B. (1997). Exploring the dialectics of route-based tourism: The Camino de Santiago. Tourism Management, 18, 513–524. https://doi.org/10.1016/S0261-5177(97)00075-7
Nagy, K. (2012). Heritage Tourism, Thematic Routes and Possibilities for Innovation (February 1, 2012). Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=3639435 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3639435
Novikov, S., & Osina, V. (2021). Classification of objects of tourism infrastructure in rural areas based on the use of historical, architectural and natural landscape potential on the example of Novosheshminsky region of the Republic of Tatarstan. In E3S Web of Conferences (Vol. 274, p. 01030). EDP Sciences. https://doi.org/10.1051/e3sconf/202127401030
Olsen, M. (2003). Tourism themed routes: A Queensland perspective. Journal of Vacation Marketing, 9, 331–341. https://doi.org/10.1177/135676670300900403
Poon, A. (1993). Tourism, technology and competitive strategies, Wallingford. CAB International
Reed, M. G. (1999). Collaborative tourism planning as adaptive experiments in emergent tourism settings. Tourism Recreation Research 48:3, pages 352-367. https://doi.org/10.1080/09669589908667343
Rogerson, C. M. (2007 Tourism Routes as Vehicles for Local Economic Development in South Africa: The Example of the Magaliesberg Meander. Urban Forum 18, 49–68. https://doi.org/10.1007/s12132-007-9006-5
Ross, D., Saxena, G., Correia, F., & Deutz, P. (2017). Archaeological tourism: A creative approach. Annals of Tourism Research, 67, 37-47. https://doi.org/10.1016/j.annals.2017.08.001
Rowen, I. (2016). The geopolitics of tourism: Mobilities, territory, and protest in China, Taiwan, and Hong Kong. Annals of the American Association of Geographers, 106(2), 385-393.
Shen, P., Yin, P., & Niu, B. (2023). Assessing the Combined Effects of Transportation Infrastructure on Regional Tourism Development in China Using a Spatial Econometric Model (GWPR). Land, 12(1), 216.
Telfer, D. J., and R. Sharpley. (2008). Tourism and Development in the Developing World. Oxon, UK: Routledge.
Timothy, D. (1998). Cooperative tourism planning in a developing destination. Journal of Sustainable Tourism, 6(1), 52–68. https://doi.org/10.1080/09669589808667301
Vana, M. V., & Malaescu, S. (2016). Cultural thematic tourism itineraries: Mediators of success. Procedia Economics and Finance, 39, 642-652. https://doi.org/10.1016/S2212-5671(16)30311-2
Zheng, W., & Liao, Z. (2019). Using a heuristic approach to design personalized tour routes for heterogeneous tourist groups. Tourism Management, 72, 313-325. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2018.12.013
[1] - Abbas
[2] - Novikov, & Osina
[3] -.Thematic tourism routes
مسیرهای گردشگری موضوعی مسیرهایی هستند که جاذبههای طبیعی یا مصنوعی را بر اساس یک موضوع خاص به هم متصل میکنند و با نوعی حمل و نقل قابل دسترسی هستند (ناگی، 2012).
[4] - Meyer
[5] - Gunn
[6] - Fafurida
[7] - Vana & Malaescu
[8] - Weimin Zheng
[9] - Zhixue Liao
[10] - Ross
[11] - Shen
[12] - Khadaroo & Seetanah
[13] - Rowen
[14] - Greffe
[15] -Fagence
[16] -Lew
[17] - Miossec
[18] - Long
[19] -Getz and Page
[20] - mass tourism
[21] - Britton
[22] - modernisation
[23] -dependency
[24] - neo-liberalism
[25] - Telfer, and Sharpley
[26] - Chan and Bhatta
[27] -Poon
[28] - Hummelbrunner and Miglbauer
[29] - Gilbert
[30] - the Santiago de Compostela
[31] - Hill, B.J. and Gibbons
[32] -The Queensland Heritage Trails Network
[33] -Liu, & Gao
[34] -Rogerson
[35] -ECI Africa
[36] -Lourens
[37] - Briedenhann & Wickens
[38] -Timothy
[39] - cooperative tourism planning
[40] - Reed
[41] - collaborative
[42] - Olsen
[43] - Meyer-Cech
[44] - Addoun
[45] - Barvinok
[46] - Duarte
[47] - Ginting & Sasmita
[48] - Kinash
[49] - Mandić
[50] - Hall
[51] - Murray & Graham
[52] - Murray & Graham
[53] - Meyer
[54] - Hardy