تبیین جایگاه مشارکت مردمی در افزایش اثربخشی مطالعات ارزیابی اثرات توسعه در طرح‌های آب و فاضلاب (مطالعه موردی: تصفیه‌خانه فاضلاب فیروز بهرام)

چکیده مقاله :

مشارکت مردمی در احداث تصفیه­‌خانه­‌ها مطلوب نبوده، این پژوهش با بهره‌گیری از مشارکت مردمی بر اثربخشی مطالعات ارزیابی اثرات توسعه بر مدیریت فاضلاب جهت کاهش مشکلات اقتصادی، اجتماعی و محیطی و با استفاده از ابزار پرسشنامه و تکمیل آن توسط شهروندان به صورت میدانی انجام شده است. این تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری، ساکنان محله فیروز بهرام شامل ساکنان عمومی، دانشجویان و کارکنان تصفیه­خانه می­باشد. نمونه آماری 274 نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده با فرمول کوکران انتخاب شد. پایایی پرسشنامه به روش ضریب آلفای کرونباخ (9/0) مورد تایید قرار گرفت. پرسشنامه پس از اعتبارسنجی تحت نظر کارشناسان مورد سنجش قرار گرفت و داده‌ها در سطح آمار توصیفی تحلیل شد. مطابق با آزمون تجزیه واریانس یک طرفه و تحلیل این آزمون، میان تحصیلات افراد با اثربخشی کارایی مشارکت مردمی ارتباط معنی‌داری وجود دارد. طبق نتایج، اطلاع‌رسانی شرکت آب و فاضلاب در زمینه فعالیت‌های مربوطه 1/24% خیلی خوب، 5/13% بسیار ضعیف، نقش شهروندان در به ثمر رسیدن و رد پروژه 35% خیلی خوب، 8‌% بسیار ضعیف و میزان شفافیت و عدالت در مشارکت عمومی 6/10‌% خیلی خوب، 8/28‌% بسیار ضعیف بیان شده است. همچنین، تأثیرگذاری نگرش مقامات دولتی در بکارگیری طرح‌های مشارکتی را 1/86‌% تأیید و 9/13% رد کرده‌اند. مشکلات مدیریتی، اقتصادی، هزینه­‌های اجتماعی و اطلاع‌رسانی از عوامل موثر در عدم استقبال و مشارکت عمومی در طرح‌های فاضلاب است. همچنین، اطلاع‌رسانی طرح‌های توسعه باید قبل از آغاز پروژه، حین انجام و پایان آن بصورت مستمر ادامه یابد.

چکیده انگلیسی :

Public participation in the construction of water treatment plants is not desirable, this research was conducted by using the people's participation on the effectiveness of evaluation studies on the effects of development on wastewater management in order to reduce economic, social and environmental problems and by using questionnaire tools and completing it by citizens in the field. This research is descriptive-analytical. The statistical population includes the residents of Firoz Bahram neighborhood, including general residents, students and refinery workers. A statistical sample of 274 people was selected by simple random sampling with Cochran's formula. The reliability of the questionnaire was confirmed by Cronbach's alpha coefficient (0.9). After validation, the questionnaire was evaluated under the supervision of experts and the data was analyzed at the level of descriptive statistics. According to the one-way variance analysis test and the analysis of this test, there is a significant relationship between people's education and the effectiveness of popular participation. According to the results, the notification of the water and wastewater company in the field of related activities is 24.1% very good, 13.5% very poor, the role of citizens in achieving and rejecting the project is 35% very good, 8% very poor and the level of transparency and justice in general participation is 10.6% very good, 28.8% very poor. Also, 86.1% approved and 13.9% rejected the effectiveness of government officials' attitude in applying cooperative projects. Management, economic problems, social costs and information are effective factors in the lack of acceptance and public participation in sewage projects. Also, the notification of development plans should be continued continuously before the start of the project, during its implementation and completion.

منابع و مأخذ:

1. اجاق، ز.، وکیل، ح. 1392. ارزیابی اثرات زیست محیطی: دستیابی به توسعه پایدار از راه افزایش سواد مدنی. فصلنامه علمی- ترویجی ترویج علم. 25-19: (4)4.
2. اچ.اکلستون، چارلز.(1398)،ارزیابی اثرات محیط زیستی، راهنمای اجرای بهترین روش های تخصصی.(ترجمه سعیده کریمی). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
3. آیین نامه ارزیابی اثرات زیست محیطی طرحها و پروژه های بزرگ تولیدی، خدماتی و عمرانی، (1390)، وزارت صنعت، معدن و تجارت ـ سازمان حفاظت محیط زیست، معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور.
4. توجه، عرفان و سليمان زاده خياط، محمد و توكلي، اميد، (1391)، نقش ارزیابی اثرات زیست محیطی درایجاد طرح های عمرانی/ صنعتی و دستیابی به استقرار سیستم مدیریت زیست محیطی، كنفرانس بين المللي نفت، گاز، پتروشيمي و نيروگاهي.
5. ثاقبی، فرید و کهبازی، منیژه و چهریی، علی و مبارکی، مهدی، (1385)، بررسی شیوه های مختلف جلب مشارکت مردم در منطقه کوی امام علی اراک، مجله دانشگاه علوم پزشکی اراک (ره آورد دانش)، دوره نهم.
6. پوی. ه.س و همکاران، (1389) ، مهندسی محیط زیست، جلد -اول، "تصفیه آب و فاضلاب"، انتشارات دانشگاه صنعتی سهند، 101 ص.
7. جباریان امیری، بهمن، (1398)، ارزیابی اثرات محیط زیستی، (چاپ دوم)،تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
8. جهانیان، ر. 1393. نقش فن آوري اطلاعات و ارتباطات در مدیریت منابع انسانی درسازمانهاي آموزشی. پژوهش‌ها و مطالعات علوم رفتاری، 73-51: (21)6.
9. حسینی، ش.، بهاروند، س. 1396. بررسی اثرات زیست محیطی پساب تصفیه‌خانه فاضلاب شهر کرمانشاه روی رودخانه دائمی قره‌سو. فصلنامه علمی پژوهشی زمین شناسی محیط زیست، 62-45: (41)10.
10. حکمت نیا، حسن و موسوی، میرنجف ( 1380 ) تحلیل تاریخی از مشارکت شهروندان در اداره امور شهرهای ایران، فصلنامۀ تحقیقات جغرافیایی، شمارة پیاپی 80 ، صص 121-136
11. خدابنده، هلن، (1387)، چكيده كتاب ارزيابى اثرات محيطزيستى تجارب،تنگناها و روند آينده، نشريه علمي محيط و توسعه، شماره سوم.
12. دبیری، فرهاد و کیانی، مژده، (1386)، بررسی قوانین و مقررات پیشگیرانه، مجله علوم و تکنولوژی محیط زیست، شماره چهارم.
13. دهقانی، س.، بنی‌حبیب، م.، گلابی، م.ر. 1398. حکمرانی آب در ایران: چالشها و راهکارها. فصلنامه علمی تخصصی مهندسی آب. 253-238: (4).
14. رسولی نسب، فاطمه و جباریان امیری، بهمن و کابلی، محمد و دانه کار، افشین، (1396)، ارزشیابی بیانیه ای ارزیابی اثرات محیط زیستی کشور، نشریه محیط زیست طبیعی(منابع طبیعی ایران)، دوره 70، شماره 2، صص 337 تا 350.
15. ساعی، فرشید، رضایان، سحر، و رحیمی، راضیه. (1401). بررسی اثرات زیست محیطی طرح تصفیه خانه فاضلاب شهر یزد با استفاده از روش انتروپی. علوم و تکنولوژی محیط زیست، 24(9 (پیاپی 124) )، 127-137.
16. شایان و همکاران ، (1391)، تحلیل نقش مشارکت مردم در پایداری اقتصاد روستایی(مطالعه موردی دهستان ایجرود بالا، شهرستان ایجرود، استان زنجان)، مجلّه ی جغرافیا و توسعه ای ناحیه ای، شماره ی نوزدهم ،ص 76 .
17. صبور م و کمالان ح، 1383، "بررسی و ارزیابی اقتصادی -تصفیه انواع فاضلاب تخلیه شونده به رودخانه کارون در محدوده استان خوزستان"، علوم و تکنولوژی محیط زیست، 29-20: (21).
18. علیزاده، کتایون و رضوی نژاد، مرتضی و رادفر، مینا، (1392)، بررسي نقش و مشاركت مردم در اداره امور شهري، فصلنامه مطالعات برنامه¬ريزي شهري، شماره اول.
19. فتایی، ا.، شیخ‌جباری، ح. 1384. مطالعه ارزیابی اثرات زیست محیطی شهرك صنعتی( 2) اردیبل. علوم محیطی، 44-29: (7).
20. فتحی، محمد و كوهی اصفهانی، كاظم، (1397)، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران؛ به همراه نظرات تفسيری شورای نگهبان (1359-1396 )، انتشارات پژوهشکده شورای نگهبان، چاپ اول.
21. قاضي نژاد، محمد و عبادی، تقي، (1393)، مشارکت ذينفعان در ارزيابي اثرات زيست محيطي پروژه های عمراني، هشتمین کنگره ملّي مهندسي عمران.
22. لاهیجانیان، اکرم الملوک و محمدی، زهره، (1395)، بررسی شیوه های آموزش به شهروندان در اجرا و بهره¬برداری از شبکه فاضلاب، فصلنامه انسان و محیط زیست، شماره 36 .
23. محمدجانی، اسماعیل و یزدانیان، نازنین، (1393)، تحلیل وضعیت بحران آب در کشور و الزامات مدیریت آن، فصلنامه روند، سال بیست و یکم، شماره های 65 و 66، بهار و تابستان 1393، صفحات 117-144.
24. ملازاده، نسترن ( ،)1390روشهای جلب مشارکت مردم و بخش خصوصی در آموزش زیست محیطی و ارائه راهکاری ظرفیت سازی. پنجمین همایش ملی و نمایشگاه تخصصی مهندسی محیط زیست، تهران
25. ملکشاهی، غ.، نیک‌پور، ع.، غلامی، سپیده. 1397. شناخت و ارزیابی عوامل مرتبط با مشارکت شهروندان در مدیریت شهری. جامعه شناسی نهادهای اجتماعی، ۵ ( 1۲ ،) 3۵۰ - 3۲۷ .
26. معتمدی، محمد؛ آرائیان،احمد و خانی،ذولفقار،97،بررسی انواع روش های متدوال ارزیابی اثرات زیست محیطی به همراه بررسی کاربردی روش ها،مطالعات جغرافیا،عمران و مدیریت شهری، دوره چهارم، شماره 1.
27. منوري، مسعود، (1387)، ارزیابی اثرات زیست محیطی، (چاپ دوم)، نشر میترا، تهران، ایران.
28. نوذرپور، علی، (1398)، سنجش تاثیر عوامل مشارکت پذیری شهروندان در مدیریت پسماند شهری، فصلنامه جغرافیا و روابط انسانی، دوره 2،شماره 3.
29. نوری، مریم، (1396)، روش¬های جلب مشارکت مردمی در ارزیابی اثرات محیط زیستی، مجله زیست سپهر، جلد 12، صفحات 13-18.
30. نوذری‌پور، ع.، قاسم شربیانی، م.، اولادغفاری، پ. 1396. مشارکت بخش عمومی- خصوصی در صنعت آب و فاضلاب "مطالعه موردی نمونه کشو رهای حوزه آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین. آب و توسعه پایدار، 20-9: (1)4.
31. ویسی، هادی و لیاقتی، هومان، (1387)، جایگاه مشارکت مردمی در فرآیند ارزیابی اثرات محیط زیستی، نشریه علمی محیط و توسعه، سال اول، شماره دوم.
32. ویسی، هادی،1386،موانع مشارکت مردمی در حفاظت از محیط زیست،اولین کنفرانس مهندسی برنامه ریزی و مدیریت سیستم های محیط زیست،تهران.
33. Allahyari, T (2005), Hazard Analysis and Risk Assessment in Chemical Processes, Fanavaran Publication, (in Persian).
34. Backstrand, K (2003). Civic Science for Sustainability: Reframing the Role of Experts,Policy-Makers and Citizens in Environmental Governance, Global Environmental Politics 3:4, 24 – 41.
35. Brombal,D and et all. (2017), Evaluation public participation in Chinese EIA. An integrated Public Participation Index and its application to the case of the New Beijing Airport, 49-60
36. Charnley, S. and Engelbert, B. 2005. Evaluating public participation in environmental decision-making: EPA’s superfund community involvement program. Journal of Environmental Management 77:165-182.
37. Driessen, P. (2013), Public participation provisions in EIA system Case studies in China, India and Indonesia, 2-10.
38. Eccleston, Charles H. (2011). Environmental Impact Assessment: A Guide to Best Professional Practices. Chapter 5.
39. Kanu, EJ,. And et all. (2018), Public Participation in EIA: A Article Analysis, 7-12
40. Lit, Y and et all. (2019), Environmental innovation in public partcipation in China and Malaysia, 28-35
41. Lohani, B., J. W. Evans, H. Ludwig R. R. Everrit, Richard A. Carpenter, and S. L. Tu. (1997). Environmental Impact Assesment for Developing Countries in Asia. Volume 1-Overview. PP:356.
42. Magdlino, Toth, Nagy. et al. (1994). Manual on public participation in Environmental Decision Making Current practice and future possibilities in CENTRAL 7 EASTERN Europe- Budapest.
43. O’Faircheallaigh, Ciaran. (2010), Public participation and Environmental Impact Assessment: Purposes, implications, and lessons for public policy making, 19-27
44. Rahman, S., Vanier, D. J. and Newton, L.،2005, MIIP, Report Social Cost Consideration for Municipal Infrastructure Management. Canada : s.n., NRC.CNRC B-5123.8
45. Tvevad, A., Farr, J. a., Jendroska, J. and, Szwed, D. (2001). Handbook on participation in Environmental Impact Assesment Procedure in Poland, Minstiry of Environment, UI. Wawelska 52/54, PP: 00-922.
46. W. Li. (2004). Environmental management indicators for ecotourism in China's nature reserves: A case study in Tianmushan Nature Reserve. Tourism Management 25, 559– 564