مطالعه تغییرات توسعه شهری و پوشش گیاهی مازندران با استفاده از تحلیل برداری تغییر در راستای حفاظت و بهبود مدیریت سیمای سرزمین
محورهای موضوعی : آمایش سرزمین
1 - گروه محیط زیست دانشگاه گرگان
کلید واژه: تغییرات کاربری, مازندران, تحلیل برداری تغییر, لندست,
چکیده مقاله :
استان مازندران همواره مورد توجه گردشگران قرار گرفته است. بنابراین، به منظور جلب رضایت مردم و گردشگران توسعه شهری در آن گسترش یافته است. علاوه بر آن افزایش نسبی جمعیت، پیشرفت صنایع، مشکل پسماند و فاضلاب، تخریب زیستگاه، تقاضا برای انرژی، حمل و نقل و کشاورزی، محیط زیست مازندران را تحت تاثیر قرار داده است. از طرف دیگر، میزان تخریب پوشش گیاهی بالایی دارد. پایش تغییرات کاربری و پوشش اراضی نقش مهمی در برنامهریزی و مدیریت شهری سیمای سرزمین دارد. هدف اصلی از انجام این تحقیق بررسی تغییرات سیمای سرزمین استان مازندران با استفاده از سری زمانی دادههای ماهوارهای بین سالهای 1988 تا 2018 به منظور برنامهریزی برای مدیریت بهتر در راستای حفاظت سیمای سرزمین و کنترل توسعه و تخریب است. در مطالعه حاضر تغییرات توسعه شهری و پوشش گیاهی مازندران به تفکیک هریک از شهرها با استفاده از تصاویر ماهواره لندست در بازه زمانی 30 ساله با روش تحلیل برداری تغییر بررسی شد. نتایج نشان داد میزان تغییرات توسعه شهری و تخریب پوشش گیاهی در بازه مورد مطالعه در سطح استان افزایش داشته است. میزان بالای تغییرات توسعه شهری از نظر درصد مساحت مربوط به شهرهای بابلسر، نوشهر و چالوس است که بترتیب 21 ، 15 و 11 درصد مساحت کل آنهاست. این سه شهر، سالیانه بیشترین تعداد گردشگران و تعداد بالای ویلاسازی را دارد. میزان بالای تخریب پوشش گیاهی جنگلی از نظر مساحت مربوط به ساری، نکا و بهشهر یعنی شرق استان بهترتیب شامل 27 ، 11 و 7 هکتار است. روش تحلیل بردار تغییر، قابلیت آشکارسازی و طبقهبندی انواع تغییرات بزرگی و جهت در سیمای سرزمین را بهصورت رضایتبخش دارد.
Mazandaran province has always been considered by tourists due to its high tourism potential. Therefore, in order to satisfy the people and tourists, urban development has been expanded there. In addition, the relative increase in population, the development of industries, the problem of solid waste and wastewater, habitat destruction, energy, transportation and agriculture demand have affected the environment of Mazandaran. On the other hand, it has a high rate of vegetation degradation. Monitoring of land use and land cover changes play an important role in urban planning and landscape management. The main purpose of this study is to investigate the changes of Mazandaran province landscape using the time series of satellite data from 1988 to 2018 in order to plan for better management to protect the landscape and control development and destruction. In this study, urban development and vegetation changes of Mazandaran province were studied using Landsat satellite images by Change Vector Analysis method in each city over a period of 30 years. The results showed that the rate of urban development and vegetation degradation change in the study period is increasing in the province. The high rate of urban development changes in terms of percentage of area is related to the cities of Babolsar, Nowshahr and Chalous, includes 21, 15 and 11% of their total area, respectively. These three cities have the highest number of tourists per year and the highest number of villas. The high rate of destruction of deforestation in terms of area related to Sari, Neka and Behshahr, in the east of the province, includes 27, 11 and 7 hectares, respectively. The change vector analysis method has the ability to satisfactorily reveal and classify all types of changes in magnitude and direction in the landscape.
1. رجایی، فاطمه، اسماعیلی ساری، عباس، سلمان ماهینی، عبدالرسول، دلاور، مجید، مساح بوانی، علی رضا. (1399). ارزیابی تغییرات کاربری اراضی در حوضه آب‌خیز رودخانه تجن با تکیه بر سنجه‌های سیمای سرزمین، علوم و تکنولوژی محیط¬زیست، .22(1), 351-366. doi: 10.30495/jest.2018.16325.2477
2. سفیانیان، علیرضا. (1388). بررسی تغییرات کاربری اراضی محدوده شهر اصفهان با استفاده از تکنیک آشکارسازی برداری تغییرات طی سال های 1366 تا 1377. علوم آب و خاک (علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی)، 13(49)، 153-164. SID. https://sid.ir/paper/14848/fa
3. سهامی، گوران، نصرالهی، پرویز، (1400)، آشکار سازی تغییرات پوشش گیاهی با روش آنالیز بردار تغییرات : الرقه ، سوریه،دومین کنفرانس بین المللی علم اطلاعات جغرافیایی بنیادها و کاربردهای بین رشته ای،مشهد،https://civilica.com/doc/1383930
4.
5. فرج زاده اصل، منوچهر، و کاووسی، موسی. (1393). ارزیابی و تحلیل روند تغییرات پوشش گیاهی بااستفاده از روشهای رگرسیون خطی و تحلیل بردارتغییر (CAV) مطالعه موردی: کانون طوفان های گرد و غبار غرب تهران. جغرافیا و برنامه ریزی محیطی (مجله پژوهشی علوم انسانی دانشگاه اصفهان)، 25(4 (پیاپی 56) )، 69-82. SID. https://sid.ir/paper/519394/fa
6. مرکز ملی آمار ایران، آمارنامه استان مازندران، (1395). https://www.amar.org.ir
7. مهدوی، علی، فتحی زاد، حسن ، شتایی، شعبان. (1393). ارزیابی و تحلیل انواع روشهای آشکار سازی تغییرات کاربری اراضی/ پوشش گیاهی (مطالعه موردی: جنگل‌های حفاظت شده مانشت استان ایلام . پژوهش‌های علوم و فناوری چوب و جنگ، 21(4), 187-210.
8. میرزایی، محسن، ریاحی بختیاری، علیرضا، سلمان ماهینی، عبدالرسول، غلامعلی فرد، مهدی. (1392). بررسی تغییرات پوشش اراضی استان مازندران با استفاده از سنجه‌های سیمای سرزمین بین سال های ۱۳۸۹-۱۳۶۳.بوم شناسي كاربردي، ۱۳۹۲; ۲ (۴) :۳۷-
9. ناطقی، سعیده، نوحه گر، احمد، احسانی، امیرهوشنگ، و بذر افشان، ام البنبن. (1395). پایش تغییرات کاربری اراضی بیابان¬های ساحلی با استفاده از تکنیک تحلیل بردار تغییرات طی سال های 1380 تا 1393 (مطالعه موردی: جزیره قشم). تحقیقات مرتع و بیابان ایران، 23 (2)، 404-416. SID. https://sid.ir/paper/107340/fa
10. Clapham, W.B. (2005). Quantitative classification as a tool to show change in an urbanizing watershed. Intl. J. Remote SensING. 26 (22): 4923-4939.
11. Dewi, R.S. Bijker, W. Stein, A. (2017). Change Vector Analysis to Monitor the Changes in Fuzzy Shorelines. Remote Sens. 9(2), 147.
12. Eastman, J.R. (2003). IDRISI Kilimanjaro: Guide to GIS and Image Processing. Clark Univ., Worcester, MA.
13. Eastman, J.; Ronald. (2011). Remote Sensing and Applied Geographic Information Systems with Idrisi Software (Salman Mahini, A. and Kamyab, H. R. Translators) Published by Mehr Mahdis (Published in the original language in 2003).
14. Jensen, J. R. (2005). Introductory Digital Image Processing: A Remote Sensing Perspective, Upper Saddle River. USA: Prentice & Hall Pub.
15. Jensen, J. R. and D. L. Toll. (1982). Detecting residential land use development at the urban frigine. Photogrammetric Eng. and Remote Sens. 48: 629-643.
16. Lambin, E. F. (1996). Change detection at multiple temporal scales: seasonal and annual variation in landscape variables. Photogrammetric Eng. and Remote Sens. 62: 931–938.
17. Lu, D., P. Mausel, E. Brondizio and E. Moran. (2004). Change Detection Techniques. Intl. J. Remote Sensing, 25(12), 2365-2407.
18. Makham, B. L., J. L. Barker. (1987). Thematic Mapper bandpass solar exoatmospheric irradiances. Intl. J. Remote Sens. 8(3): 517-523.
19. Malila, W. A. (1980). Change Vector Analysis: An Approach for Detecting Forest Changes with Landsat. In Proceedings of the 6th Annual Symposium on Machine Processing of Remotely Sensed Data. PP: 326-335. Purdue Univ., West Lafeyette, USA.
20. Michalek, J. L., T. W. Wagner, J. J. Luczkovich and R. W. Stoffle. (1993). Multispectral change vector analysis for monitoring coastal marine environments. Photogrammetric Eng. & Remote Sens. 59: 381-384.
21. Osmar, A., Carvalho, J., Renato, F., Alan R., Gillespie, Nilton, C., Silva, A., Roberto, T. (2011). A New Approach to Change Vector Analysis Using Distance and Similarity Measures. Remote Sensing, 3: 2473-2493.
22. Saha, S. Bovolo, F. Bruzzone, L. (2019). Unsupervised Deep Change Vector Analysis for Multiple-Change Detection in VHR Images. Geoscience and Remote Sensing Volume: 57 , Issue: 6.
23. Singh, A. (1989). Digital change detection techniques using remotely-sensed data. Intl. J. Remote Sensing, 10(6), 989 1003.
24. Warner, T. (2006). Hyperspherical direction cosine change vector analysis. Intl. J. Remote Sens. 26(6): 1201-1215.