واکاوی چالش های اجتماعی و فرهنگی احداث سد در مناطق روستایی متأثر؛ مطالعه موردی: سد داریان هورامان
محورهای موضوعی : برنامه ریزی شهری و محلی
1 - پژوهشگر ارشد زبان، فرهنگ و ادبیات هورامی
کلید واژه: سد داریان هورامان, اثرات اجتماعی و فرهنگی, سدسازی,
چکیده مقاله :
منطقه‌ی هورامان بنا به ویژگی های فرهنگی و طبیعی حاکم به‌طور اخص در ارتباط تنگانگی با طبیعت اطراف می‌باشد. از این نظر طرح‌های توسعه تأثیرات ملموس و مشخصی را بر زندگی اجتماعی افراد برجا می گذارند. هدف اصلی پژوهش حاضر واکاوی چالش های اجتماعی فرهنگی پروژة احداث سد داریان هورامان می باشد. تحقیق حاضر با روش توصیفی- پیمایشی انجام گرفت. جامعه آماری این تحقیق حوزه آبریز سیروان، از آبادی رودبار و بلبر تا سرخط نقطه صفر مرزی می باشد. با توجه به جمعیت متأثر مستقیم و غیرمستقیم 43522 نفر، حجم نمونه براساس فرمول کوکران 364 نفر برآورد شد که به روش نمونه گیری گلوله برفي انتخاب گردیدند و به پرسشنامه محقق ساخته پاسخ دادند. جهت تحلیل آماری داده ها از آزمون ناپارامتریک خی دو استفاده شد. نتایج آزمون خی دو نشان داد که احداث سد بر ابعاد فرهنگی و اجتماعی اثر معناداری دارد (P<0/05). از دیدگاه پاسخگویان احداث سد در ابعاد فرهنگی، اجتماعی چالش جدی ایجاد کرده است. با توجه به اثرپذیری ابعاد مورد‌نظر از احداث سد می توان گفت از نظر پژوهش حاضر مهمترین چالش های ایجاد شده در منطقه مورد مطالعه، تهدیدی علیه نظام های سنتی فرهنگی و اجتماعی و تا حدودی معیشتی هورامان بوده است که این امر خود منجر به ترس از دست دادن هویت، از بین رفتن همبستگی، تهدید نظام های باغداری و معماری و زبان شده است. از سوی دیگر کمرنگ شدن آداب و رسوم محلی و در نتیجه بطور غیرمستقیم کاهش سرمایه‌های اجتماعی از دیگر تبعات سوء احداث سد مذکور می باشد.
Hawraman area, according to the prevailing cultural and natural properties in particular is closely connected to the surrounding nature. In this sense, development plans tangible and specific impact on the social life. The main objective of this research is analysis of social and cultural challenges of Darian Hawraman dam construction. The present study was performed by descriptive survey method. The statistical society is Sirvan basin from Rudbar and Belbar village to the zero point of the border. According to the 43,522 people directly and indirectly affected population, the sample size was estimated 364 people based on Cochran's formula which was chosen by Snowball sampling method and responded to the questionnaire made. Nonparametric chi-square test was used for statistical analysis of data. Chi-square test results showed that construction of a dam has a meaningful effect (P<0/05) on cultural and social dimensions. From the perspective of the dam construction respondents, it has created a serious challenge in the cultural and social dimensions. Due to the effectiveness of the desired dimensions of the dam construction it can be said according to the present study, the most important challenges created in the study area is a threat against Hawrama's n traditional, cultural and social and to some extent livelihood systems that leads to fear of losing identity, the loss of solidarity, and threats to horticultural, architecture and language systems. On the other hand, fading local customs and thus indirectly decline in social capital are the other bad consequences of the dam construction.
احمدي اوندی، ذوالفقار؛ بهمنی، سجاد؛ سپهوند، عزیزالله و لجم اورك مرادي، علی. (1393)، «ارزیابی پیامدهاي اجتماعی و فرهنگی پروژه احداث سد کارون 3 شهرستان ایذه»، فصلنامه توسعه اجتماعی (توسعه انسانی سابق)، دوره 8، شماره3 ، صص52-27
اصل¬هاشمی، احمد؛ حسینی، اقبال. (1387)، تحلیلی بر کیفیت آب های معدنی بطری شده در ایران، دومین همایش تخصصی مهندسی محیط زیست، لینک ثابت ثبت مقاله در پایگاه سیویلیکا http://www.civilica.com/Paper-CEE02-CEE02_096.html
ایرانی، جمال؛ وحدانی، اقبال؛ مشیرپناهی، کیهان؛ محمدزاده، جمال. (1393)، استان شناسی کردستان (اجرای آزمایشی)، شرکت چاپ و نشر کتاب های درسی ایران، چاپ پنجم
پیرستانی، محمدرضا؛ شفقتی، مهدی. (1388)، «بررسي اثرات زيست محيطي احداث سد»، فصلنامه پژوهشي جغرافياي انساني، سال اول، شماره سوم، صص 50-39
دستورالعمل ارزیابی اثرات طرح های سدسازی بر محیط زیست، (1384)، وزارت نیرو، شرکت مدیریت منابع آب ایران، نشریة شمارة 250 الف
درخشان، مرتضی و طغیانی، مهدی. (1394)، «روش شناسی تهیة ارزیابی فرهنگی-اجتماعی برای طرح های اقتصادی»، راهبرد فرهنگ، شماره بیست و نهم، صص 35-7
رحمتی، علیرضا و نظریان، اصغر. (1389)، «آثار اقتصادی- اجتماعی و محیط زیستی سکونتگاههای مشمول جابه‌جایی ناشی از ایجاد سدها (مطالعه موردی سد گتوند علیا، رودخانه کارون)»، پژوهش‌های محیط‌زیست، سال 1، شماره 2، صص 66-53
روچ، کریس. (1387)، ارزیابی تأثیر اجتماعی، ترجمه¬ي حسن چاوشیان، تهران: نشر اختران با حمایت مالی دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداري تهران، تهران
سايت رسمي خبرگزاری میراث فرهنگی، http://www.chn.ir
سایت رسمی شرکت منابع آب ایران، http://daminfo.wrm.ir
شایان، حميد؛ جوان، جعفر و کدیور، علی اصغر (1388)، «تحليل اثرات اجتماعی، اقتصادي و محيطي سدهای كارده مشهد و بیدواز اسفراین»، مجلة جغرافیا و توسعة ناحیه ای، شماره ی سیزدهم، صص 43-19
شركت توسعه منابع آب و نيروي ايران، مطالعات جامع توسعه منابع آب حوضه سيروان. (1387) کد طرح۳۳۸۴۰۹۰ کد بخش١٠٦٠
طالب، مهدي، (1391) شیوه هاي علمی مطالعات اجتماعی (روش تحقیق کمی و کیفی)، مؤسسه ي انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، تهران
طالبیان، سید امیر، عمرانی مجد، عبداله (1386)، «ارزیابی تأثیرات اجتماعی پروژه های صنعت نفت و گاز»، فصلنامة مدیریت و منابع انسانی در صنعت نفت، سال اول، شماره 1، صص 122-102
کمیسیون جهانی سدها، سدها و توسعه (1386)، ترجمه کدیور، محمد سعید، انتشارات موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی، تهران
ملك حسيني، افسانه و ميرك زاده، علي اصغر. (1393)، «ارزيابي تأثيرات اجتماعي سد سليمان شاه سنقر بر روستاهاي تحت پوشش شبكة آبياري و زهكشي سد»، پژوهش هاي روستايي، دورة ۵، شمارة ۳، صص 610-589
میرزایی، علی؛ هاشمی، سید ضیا؛ حیدري، کاوس و میرزایی، حسین (1390)، «تأثیرات اجتماعی ساخت سدها بر مردم حوزه ي تحت تأثیر سد، با بررسی سد بزرگ کارون 3، کارون 4 و گتوند علیا»، اولین کنفرانس بین المللی و سومین کنفرانس ملی سد و نیروگاههاي برق آبی
وزارت نيرو، شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران. (1386)، طرح های مطالعاتی آب های مرزی غرب کشور، طرح سد گردلان (داريان) پروژه 103، مطالعات مرحله يكم، آبان ماه
وزارت نیرو، طرح سد داریان، شرکت توسعة منابع آب و نیروی ایران. (1384)، مهندسین مشاور بندآب
شبکة بهداشت و درمان شهرستان پاوه و سروآباد. (1395)، اطلاعات جمعیتی سرشماری
Cernea Michael M، Kudat Ayse، (1997) Social Assessments for Better Development ،Case Studies in Russia and Central Asia، ENVIRONMENTALLY SUSTAINABLE DEVELOPMENT STUDIES AND MONOGRAPHS SERIES NO .16
Sait Tahmicioglu، M.، Anul، N.، Ekmekci، F. and Durmus، N. 2007. "Positive and negative impact of dams on the environment". International Congress on River Basin Management، Turkey، Chapter 2، 759-769.
Maguire R.P. 2007. How can scientific research be more effective integrated into public policy making? Agricultural Water Management: Proceedings of workshop on Strengthening Science-based Decision making in Developing Countries، June 4-9، 2005، Tunisia، National Academy of Science، Washington D.C.، USA.
Social impacts of large dam projects: A comparison of international case studies and implications for best practice. Bryan Tilt، Yvonne Braun، Daming He. Journal of Environmental Management 90 (2009) S249–S257. Contents lists available at ScienceDirect