پایش وضعیت کیفی آب زیرزمینی، با استفاده از شاخص IRWQIGC، مطالعه موردی: دشت فریمان، تربت جام
محورهای موضوعی : Pollution of water resources
نسرین ایزدی مهر
1
*
,
قاسم ذوالفقاری
2
1 - دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم و مهندسی محیط زیست، آلودگی محیط زیست، دانشکده جغرافیا و علوم محیطی، دانشگاه حکیم سبزواری
2 - دانشیار علوم و مهندسی محیط زیست، دانشکده جغرافیا و علوم محیطی، دانشگاه حکیم سبزواری
کلید واژه: کیفیت آبهای زیرزمینی, پهنه‌بندی, شاخص IRWQIGC, تغییرات مکانی,
چکیده مقاله :
به‌دلیل محدودیت منابع آبی بحث آلودگی آبهای زیرزمینی مهم و مورد توجه است. هدف از این مطالعه تعیین کیفیت آبهای زیرزمینی دشت فریمان- تربت‌جام با استفاده از شاخص IRWQIGC و بررسی تغییرات مکانی در بازه زمانی پاییز 98- بهار 99 بود. به این منظور در مجموع 30 نمونه جمع‌آوری شده‌است و پارامترهای اسیدیته، سختی کل، کل جامدات محلول، هدایت الکتریکی و نیترات در سه فصل اندازه‌گیری شده‌اند. پهنه‌بندی مکانی نیز با نرم‌افزار GIS انجام گرفته است. طبق نتایج به‌دست آمده مقدار شاخص IRWQIGC در سه فصل پاییز 98، زمستان 98 و بهار 99 به‌ترتیب 45/60، 56/36، 14/34 محاسبه شده‌است که طبق این نتایج محدوده مورد مطالعه در فصل پاییز 98 دارای کیفیت آب زیرزمینی نسبتاً خوب بوده است و در دو فصل زمستان 98 و بهار 99 دارای کیفیت آب زیرزمینی نسبتاً بد می‌باشد. بررسی کیفیت آب زیرزمینی در محل‌های نمونه‌برداری (چاه‌های مناطق رباط، سفید سنگ، رحمت‌آباد، قلعه گک، حیانو، قلعه خاکی، منصور به، اراضی کوشکک، احمدآباد و رخنه گرگ) نشان داده است، بهترین کیفیت آب زیرزمینی مربوط به مناطق رباط بود که دارای کیفیت آب زیرزمینی نسبتاً خوب است و بدترین کیفیت آب زیرزمینی نیز مربوط به قلعه خاکی، اراضی کوشکک و احمدآباد می‌باشد که دارای کیفیت آب زیرزمینی بدی است. طبق این مطالعه آبهای زیرزمینی بخش جنوب و جنوب شرقی دشت فریمان- تربت‌جام از نظر شوری و سختی و بخش شمالی دشت از نظر پارامتر نیترات آلودگی بیشتری داشته‌اند.
Due to the limitation of water resources, the issue of groundwater pollution has become increasingly important. The purpose of this study was to determine the quality of groundwater in the Fariman-Torbat Jam plain using the IRWQIGC index and to investigate spatial variations during the period from autumn 2019 to spring 2020. For this purpose, a total of 30 samples were collected, and the parameters of pH, total hardness, total dissolved solids (TDS), electrical conductivity (EC), and nitrate were measured across three seasons. Spatial zoning was performed using GIS software.
According to the results, the IRWQIGC index values in autumn 2019, winter 2019, and spring 2020 were calculated as 45.60, 36.56, and 34.14, respectively. These results indicate that the groundwater quality in the study area was relatively good during autumn 2019, but relatively poor during winter 2019 and spring 2020.
The assessment of groundwater quality at the sampling sites (wells located in Rabat, Sefid Sang, Rahmatabad, Qaleh Gak, Hayano, Qaleh Khaki, Mansourieh, Kushkak lands, Ahmadabad, and Rokhneh Gorg) showed that the best groundwater quality was observed in Rabat, with relatively good groundwater quality, while the worst quality was observed in Qaleh Khaki, Kushkak lands, and Ahmadabad, with poor groundwater quality. Based on the findings, groundwater in the southern and southeastern parts of the Fariman-Torbat Jam plain was more polluted in terms of salinity and hardness, while the groundwater in the northern part was more polluted with respect to nitrate contamination.