بررسی عدالت فضایی در شهر با تأکید بر توزیع خدمات شهری، مطالعه¬ی موردی: شهر بندرانزلی
محورهای موضوعی : برنامه ریزی شهری و محلیآزیتا پورمراد 1 * , مجید یاسوری 2
1 -
2 - استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه گیلان
کلید واژه: عدالت فضایی, توزیع خدمات شهری, ویکور, بندرانزلی,
چکیده مقاله :
از عوامل موثر در توسعه‌ی شهر می‌توان عدالت فضایی را نام برد. عدالت فضایی ارتباط دهنده عدالت اجتماعی و فضاست. آنچه در مدیریت شهری اهمیت دارد، توزیع مناسب خدمات شهری است. این امر به تحقق‌پذیری عدالت فضایی در شهر کمک می‌کند. پژوهش حاضر، با هدف بررسی عدالت فضایی در شهر با تأکید بر توزیع خدمات شهری در شهر بندرانزلی صورت گرفت. این مطالعه، از نظر ماهیت، کاربردی و از لحاظ روش مطالعه، توصیفی-تحلیلی است. اطلاعات مورد نیاز برای انجام این پژوهش به‌صورت کتابخانه‌ای و با استفاده از مراجعه به مراکز و سازمان‌های مربوطه جمع‌آوری شدند. به‌منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها، از شاخص‌هایی همچون سرانه، شعاع عملکرد، ضریب پراکندگی و به‌منظور سطح بندی نواحی شهر بندرانزلی از نظر دسترسی به امکانات و خدمات از تکنیک ویکور استفاده شده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که با توجه به عواملی، مانند: سیاستگذاری‌ها، عدم هماهنگی جمعیت و خدمات، توزیع نامتعادل خدمات در محلات، شعاع دسترسی و.... بیشترین میزان پراکندگی کاربری‌ها در سطح شهر، مربوط به کاربری فضای سبز و پس از آن کاربری بهداشتی-درمانی است و کمترین میزان ضریب پراکندگی نیز، مربوط به کاربری آموزشی و پس از آن تجاری-خدماتی است. یافته‌ها براساس نتایج حاصل از آزمون ویکور، برخوردارترین ناحیه از خدمات عمومی شهری ناحیه‌ی 5 است. پس از آن نیز، به‌ترتیب نواحی 2، 6، 4، 3، 8، 9، 7 و 1 در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
Spatial justice can be mentioned as one of the effective factors in the development of the city. Spatial justice connects social justice and space. What is important in urban management is the proper distribution of urban services. This helps to realize spatial justice in the city. The aim of this study was to investigate spatial justice in the city with emphasis on the distribution of urban services (Case study: Bandar Anzali city). The present study is applied in nature and descriptive-analytical in terms of study method. The information required for this research was collected in the form of a library and by referring to the relevant centers and organizations. In order to analyze the data, indicators such as per capita, yield radius, dispersion coefficient and in order to stratify the areas of Bandar Anzali city in terms of access to facilities and services Vikor model were used. After that, districts 2, 6, 4, 3, 8, 9, 7 and 1 are ranked next, respectively. The results of the research showed that the highest dispersion rate is related to green space use and then health use and the lowest dispersion coefficient is related to educational and then commercial-service use. But according to the results of the Vikor test, District 5 has the most urban public services.
اسکندري نوده، محمد، خوشدلان، مژگان (1391)، تحلیل فضایی پراکندگی جمعیت و توزیع خدمات در شهر بندرانزلی براساس مدل تاپسیس ، جغرافیا و پایداري محیط، شماره (3) ، 25-44.
تابعی، نادر، موحد، علی، تولایی، سیمین، کمانوردی کجوری، موسی (1396)، بررسی نقش عدالت فضایی در مدیریت شهری (محدوده¬ی مطالعه: محلات منطقۀ 6 تهران، فصلنامه¬ی علمی پژوهشی برنامه¬ریزی فضایی (جغرافیا)، 6 (2)، 23-36.
حاتمی¬نژاد، حسین، منوچهری میاندوآب، ابراهیم، حاتمی¬نژاد، حجت (1391)، شهر و عدالت اجتماعی: تحلیلی بر نابرابری‌های محله‌ای (مطالعه¬ی موردی: محله‌های قدیمی شهر میاندوآب)، مجله پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 80، 63-41.
خاکپور، براتعلی، صیادسالار، یاسین، معمری، ابراهیم، سعیدی عبدل¬آبادی، احمد (1397)، پایش فضای شهری با رویکرد عدالت فضایی (پژوهش موردی: مناطق13¬گانه¬ی کلانشهر مشهد)، کاوش¬های جغرافیایی مناطق بیابانی، سال ششم، شماره دوم، پاییز و زمستان، 187-214.
شکوئی، حسین (1386)، اندیشه‌های نو در فلسفه جغرافیا، جلد اول، چاپ نهم، تهران: انتشارات گیتاشناسی.
عبدي، علی، رحمانی، بیژن، تاج، شهره (1398)، تحلیل نابرابری¬های فضایی توزیع خدمات شهري از منظر عدالت فضایی مطالعه¬ی موردي: شهرستان قرچک، جغرافیای فضای گردشگري، دوره نهم، شماره 33، صفحه 69 -88.
فنی، زهره (1388)، بررسی ابعادی از تحولات جغرافیای فرهنگی شهر (مطالعه¬ی موردی: مناطق 1 و 12 شهر تهران)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 68،54-37.
معصومی اشکوری، حسن (1385)، اصول و مبانی برنامه‌ریزی منطقه‌ای، چاپ سوم، تهران: انتشارات پیام.
Cho, C. M. (2004). Study on effects of resident-perceived neighborhood boundaries on public services accessibility & its relation to utilization: using Geographic Information System, focusing on the case of public parks in Austin, Texas (Doctoral dissertation, Texas A&M University).
Hu, P., Liu, Z., & Lan, J. (2018). Equity and efficiency in spatial distribution of basic public health facilities: a case study from Nanjing metropolitan area. Urban Policy and Research, 37(2), 243-266.
Kim, S (2008), Spatial Inequality and Economic Development: Theories, Facts, and Policies, The World Bank.
Opricovic, S, Tzeng, G. (2004), Compromise solution by MCDM methods: A comparative analysis of VIKOR and TOPSIS, European Journal of Operational Research 156, 445-455.
Tang, B. S. (2017). Explaining the inequitable spatial distribution of public open space in Hong Kong. Landscape and Urban Planning.
Wu, L., & Kim, S. K. (2020). Exploring the equality of accessing urban green spaces: A comparative study of 341 Chinese cities. Ecological Indicators, 121, 107080.